Context 361-374

Context 361

Όσο πιο πλατιά Ευρώπη… τόσο πιο ρηχή Ευρώπη. Το ερώτημα «διεύρυνση ή εμβάθυνση;» ετέθη πολλές φορές στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η σημερινή διεύρυνση έχει, όμως, το πρόσθετο βάρος της πρόσφατης φιλοπόλεμης στάσης των νέων εταίρων (των ίδιων προσώπων, δηλαδή, του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού, που τώρα έγιναν οι καλύτεροι πρέσβεις της Αμερικής).

      (Οι ‘8’, πριν από την φιλοπόλεμη δήλωσή τους, δεν μπήκαν στον κόπο ούτε τον προεδρεύοντα να ειδοποιήσουν. Και, βεβαίως, δεν είναι θέμα απλού σαβουάρ-βιβρ αυτό. Είναι θέμα προτεραιοτήτων. Και οι πολιτική γίνεται με συγκεκριμένες προτεραιότητες και όχι με έσχατες ευχές υπέρ ενός αφηρημένου μέλλοντος.)

      Η Ευρώπη των 25 είναι σαφώς μικρότερη από την Ευρώπη των 15 ως προς τα ζητήματα συνοχής, βούλησης και πολιτικής σημασίας. Έναντι της γηραιάς Αμερικής (δηλαδή έναντι του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος των ΗΠΑ), η γηραιά Ευρώπη φαίνεται έτι γηραιότερη. Τα νέα μέλη, που έχουν την οικονομική ανάγκη της Ευρώπης, φοβούμενα μια νέα δορυφοροποίησή τους από ευρωπαϊκές δυνάμεις, γίνονται δορυφόροι του υπερατλαντικού πάτρωνα.

      Η επούλωση των τραυμάτων επιχειρείται να γίνει, τώρα, με την μοιρασιά του κατεδαφισμένου Ιράκ. Όμως, εδώ υπάρχουν η εξής αντιφάσεις: Όποιος σπεύσει, πληρώνει τα πιο πολλά απ’ την τσέπη του. Και, δεύτερον, όποιος σπεύσει, νομιμοποιεί τον άλλο, και άρα θέτει εαυτόν εκτός προνομιακής μοιρασιάς. Κανείς, λοιπόν, δεν βιάζεται. (Εκτός ίσως του ΝΑΤΟ, που έμεινε πάλι δίχως ρόλο!)

17/4/2003

Context 362

Σαν ο πόλεμος… και οι φωτιές να μη τους αφορούσαν. Σαν να μη συνέβη τίποτε τούτες δα τις μέρες. Σαν να μην ισοπεδώσανε μια ξένη χώρα. Περί άλλα συζητούσαν και χασκογελούσαν.

      Σαν ο Βρετανός, δηλαδή, να μην έστειλε 50.000 στρατεύματα σε μια μακρινή του χώρα. Σαν ο Πολωνός να μην έστειλε 250 στρατιώτες στο ίδιο μέτωπο. Σαν να μη παρείχαν όλοι τούτοι (που μαζευτήκανε μεσημεριάτικα στην αρχαία Στοά του Αττάλου, στην σκιά της Ακρόπολης) κάθε είδους στρατιωτικές διευκολύνσεις στην αμερικανική πολεμική υπερ-μηχανή. Σαν να μην υπάρχουν χιλιάδες νεκροί και ακρωτηριασμένοι, στο όνομα της πιο πολυδιαφημισμένης απελευθέρωσης ερειπίων. Σαν να τα κατάφεραν δηλαδή. (Ο δικός μας, ο αθεόφοβος, πιο δραματικά απ’ όλους τους άλλους, όταν τον συλλυπήθηκαν για το προχθεσινό δυστύχημα στα Τέμπη, έσκασε πλατύ χαμόγελο λες και άκουγε κάνα τρομερό ανέκδοτο!)

      Είπανε μεγάλα λόγια. Τίποτα, όμως, για την ταμπακέρα. (Αυτό η ελληνική προεδρία το θεωρεί κιόλας επιτυχία!) Πιάσανε στο στόμα τους ακόμη και τους αρχαίους Έλληνες και την δημοκρατία τους. Κάπου, λοιπόν, αφού το θέλετε, αναφέρει ο Θουκυδίδης την τεχνική να αλλοιώνονται οι σημασίες των λέξεων, ώστε να δικαιολογούνται οι πόλεμοι κι οι επιθέσεις (2^ο Βιβλίο). Μίλησαν έτσι για την αθηναϊκή δημοκρατία και τον χρυσό αιώνα του Περικλή. Και μίλησαν, στο περιθώριο, δειλά-δειλά, και για την ανοικοδόμηση και για το πλιάτσικο.

18/4/2003

 

Context 363

Η Κύπρος ως… μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (από την 1^η Μαΐου 2004) θα μπορεί, πλέον, να αποφασίζει ελευθέρως και ισοτίμως (τρόπος του λέγειν τώρα) και για την σχετική είσοδο της Τουρκίας. Δηλαδή η Κύπρος θα μπορεί να αποφασίζει ελευθέρως και ισοτίμως και για την τήρηση, ή μη, από την Τουρκία των κριτηρίων της Κοπεγχάγης και του ‘ευρωπαϊκού κεκτημένου’ (των ελευθεριών, δηλαδή, μετακίνησης και εγκατάστασης σε όλο το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και στο σύνολο της εδαφικής επικρατείας της Κυπριακής Δημοκρατίας – που ως γνωστόν περιλαμβάνει και το κατεχόμενο από τουρκικές δυνάμεις τμήμα, για το οποίο προσωρινώς, μόνον, ανεστάλη η εφαρμογή των ευρωπαϊκών συνθηκών). Μεταξύ των άλλων, θα αποφασίσει η Κύπρος και για την συμβατότητα του Σχεδίου Ανάν (που ακόμη επικαλείται ο κ. Σημίτης και το οποίο καταφανώς αντίκειται στο ‘ευρωπαϊκό κεκτημένο’).

      Ο τουρκικός όρος της λύσης του Κυπριακού ως προϋπόθεση για την ένταξη της Κύπρου μετατρέπεται, από την 1^η Μαΐου 2004, σε κυπριακό όρο της λύσης του Κυπριακού για την ένταξη της Τουρκίας.

      (Ο ρωμαϊκός θρίαμβος Σημίτη στην Κύπρο εστέφθη και από τις ταυτόχρονες ‘φιλελληνικές’ δηλώσεις του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών και τις σχετικές συστάσεις προς την Τουρκία. Είναι φανερό ότι οι (αντισυνταγματικές και διεθνώς παράνομες) ελληνικές στρατιωτικές διευκολύνσεις της Σούδας στον βρόμικο πόλεμο στο Ιράκ, σε συνάρτηση με την σχετική άρνηση της Τουρκίας, έπαιξαν τον ρόλο τους στην αλλαγή συμπεριφοράς των ΗΠΑ.)

22/4/2003

        

Context 364

Ο Σταυρός του Αλί… δεν έχει το σχήμα του σταυρού. Ο δωδεκάχρονος ιρακινός δεν έχει χέρια να σταυρώσουν ούτε παλάμες να καρφώσουν οι χριστιανοί σταυρωτές. Του τα απελευθέρωσαν με την βοήθεια όπλων ‘υψηλής και έξυπνης τεχνολογίας’. Σαν χριστιανοί που είναι οι απελευθερωτές, αποφάσισαν πως θα ήταν καλύτερα να μη χρησιμοποιήσουν σταυρό τούτη την φορά. Ο σταυρός είναι το σύμβολο της δικής τους θυσίας (δηλαδή της θυσίας ενός άλλου, διότι αυτοί ούτε ένα μπρέκφαστ στα, πολλαπλάσια του Σαντάμ, παλάτια της καλοπέρασής τους δεν θα θυσίαζαν).

      Ο Αλί, λοιπόν, στον Γολγοθά συνάντησε χιλιάδες ευρωπαίες μανάδες να του σκουπίζουν τον ιδρώτα και να οργανώνουν φιλανθρωπικές επιδείξεις μόδας για να απαλύνουν τον πόνο του με λίρες, ευρώ και πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις. Η αποενοχοποίηση αποδείχτηκε σκληρή για όλους τους συλλόγους κυριών της Γηραιάς Αλβιόνος και της λοιπής γηραιάς και νέας Ευρώπης.

      Μη φοβάστε, όμως, κυρίες της μετά θάνατον φιλανθρωπίας. Ο Αλί δεν θα μπορέσει να σας αγγίξει. Ο Αλί δεν θα μπορέσει να αγγίξει ό,τι τα καμάρια σας στην ηλικία των 12 λαχταρούν να αγγίξουν: το σαρκικό σκίρτημα της πρώτης νιότης. Τα χέρια και οι παλάμες του μελαψού Άραβα των ονείρων σας ταξιδεύουν μακριά από την ήσυχη συνείδησή σας. Ο Αλί είναι δικός σας, πιο νεκρός κι από νεκρός. 

    Όχι, ο Αλί δεν θα αναστηθεί να σας δικάσει. Κοιμηθείτε ήσυχοι/ες την νύχτα τούτη που ο Χριστός ξανασταυρώνεται!   

25/4/2003

Context 365

Ο αυριανισμός… θα αποτελέσει ερμηνευτικό κλειδί για τον ιστορικό του μέλλοντος που θα ασχοληθεί με τις δεκαετίες ΠΑΣΟΚ.

      Αν ο λαϊκισμός - ποπουλισμός αποτελεί φαινόμενο που υπερβαίνει τις εθνικές μας ιδιαιτερότητες, ο αυριανισμός σημαδεύει ορθά-κοφτά στο κέντρο, στον πυρήνα της πρόσφατής μας ιστορίας. Δεν πρόκειται εδώ, απλώς, για το γνωστό κοινωνιολογικό φαινόμενο του προσεταιρισμού των λαϊκών στρωμάτων, χωρίς σαφές σχέδιο και πολιτικό πρόγραμμα, ώστε να καταστεί δυνατή η αναρρίχηση νέων πατρώνων και νέων πελατών. Πρόκειται, περισσότερο, για ένα σύστημα ωμών συναλλαγών και εκβιασμών, από την αρχή μέχρι το τέλος. Το φαινόμενο αυτό παραπέμπει, ίσως, στα κατάλοιπα του κοτζαμπασισμού (ιδιάζοντος λεπτού και περίπλοκου ανατολικού συστήματος ισορροπίας ταυτόχρονης κυριαρχίας και υποτέλειας).

      Τίποτε απ’ όσα λέει ο διαχρονικός εκδότης της Αυριανής δεν είναι ψέμα. Υπήρξε ο ίδιος τακτικός συνομιλητής των περισσοτέρων από τους νυν κατηγορουμένους του. (Όταν η Αριστερά εγκαλούσε το ΠΑΣΟΚ επί αυριανισμώ, κανείς των σημερινών κατηγορουμένων δεν όρθωνε το ανάστημά του.)

      Είναι αλήθεια ότι τα πλείονα των στελεχών του ΠΑΣΟΚ, βασιζόμενα μόνον και μόνον στις προνομιακές τους σχέσεις με την καθημερινή εξουσία, επλούτισαν εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, προνομιακώς πληροφορούμενα και ειδικώς προαγόμενα.

      Όλα τα άλλα, αποτελούν πρωτοπάπειες ανοησίες!

8/5/2003

Context 366

Αστυνομική ασφυξία… έπνιξε την Κέρκυρα αυτές τις μέρες της Συνόδου. Λίγο η αστυνομική υπερ-παρουσία, λίγο η ένταση του πανηγυρισμών του ‘αιώνιου’ ποδοσφαιρικού αγώνα μάς θύμισαν μέρες χούντας (μέρες που η Ελλάδα στα γήπεδα εστέναζε, ενώ οι δρόμοι ντύνονταν στα μαύρα και χακί).

      (Η Ευρώπη σήμερα φοβάται και οχυρώνεται. Δεν καταφέρνει, για την ώρα, να προσδιορίσει το αίτιο του φόβου της. Θα είναι, ίσως, εκείνο το παλιό φάντασμα που εξακολουθεί να πλανάται πάνω της.)

      Αν στις σημερινές κρατικές δυνάμεις τάξεως και ασφαλείας συνυπολογίσουμε και τις παρεμφερείς υπηρεσίες ιδιωτικής αστυνόμευσης (ελαστικής ημι-απασχόλησης), θα καταλάβουμε, πρώτον, ποιο είναι το (προλεταριακό) επάγγελμα του μέλλοντος και, δεύτερον, ποιες αυστηρές συνθήκες θα περιβάλλουν τα υπόλοιπα.

      Είναι βέβαιον ότι τα παιδιά που ντύνονται την στολή του αστροναύτη καταμεσής της Λεωφόρου και οπλίζονται με τα (απαγορευμένα) χημικά δεν κυνηγούν απλώς φαντάσματα. Ανασφαλείς, σε μια κοινωνία απόλυτης ρευστότητας και αβεβαιότητας, οι νέοι/ες μας ρωτούν αγωνιωδώς πώς μπορούν να ενταχθούν στα σώματα ασφαλείας. Πρόκειται για μια διπλή υψηλή προτεραιότητα: τόσο για την νέα γενιά, όσο και για τους ισχυρούς (αν και ανασφαλείς) αποφασίζοντες την κατανομή των σχετικών δαπανών του δημόσιου προϋπολογισμού.

13/5/2003

Context 367

Χαρακτηριστικά Μπανανίας… προσλαμβάνει ο ευρύτερος αγροτικός τομέας.

      Μπανανίες ονομάσθηκαν οι λατινοαμερικανικές χώρες, που, για τις ανάγκες της Γιουνάιτεντ Φρουτ (σημερινής Τσικίτα), έπεφταν στα δίχτυα πραξικοπημάτων της αμερικανικής CIA. (Π.χ., πραξικόπημα στην Γουατεμάλα, το 1954, όταν εξαγγέλθηκε η κρατικοποίηση μεγάλων φυτειών μπανάνας της ως άνω εταιρείας. - Το 1971 γυρίσθηκε και η ταινία ‘Μπανάνες’ του Γούντυ Άλεν, με θέμα τις μπανανο-δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής.)

      Σήμερα, ουδεμίαν χρείαν πραξικοπημάτων έχομεν. Υπάρχει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), στον οποίο οικειοθελώς συμμετέχουμε και ο οποίος κυριαρχείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρόβλεψη είναι ότι, κατά την προσφιλή μέθοδο μεταφοράς πολιτικής ευθύνης από την εθνική κυβέρνηση προς τα ευρωπαϊκά όργανα, θα έχομε τα προσεχή χρόνια διαρκή μεταφορά πολιτικής ευθύνης από τα ευρωπαϊκά όργανα προς τον ΠΟΕ. Ο ΠΟΕ ήδη λαμβάνει (μπανανο-πραξικοπηματικώς) σημαντικές αποφάσεις απορύθμισης (deregulation) της αγροτικής οικονομίας, που απαγορεύουν στις οργανωμένες πολιτείες να έχουν πολλά-πολλά με τους αγρότες. Σημασία, λοιπόν, δεν έχει μόνον τι θα συζητήσουν σήμερα οι υπουργοί Γεωργίας, αλλά και επί ποίων θεμάτων, κατά την παγία τους τακτική, θα σιωπήσουν.

     (Παρεμπιπτόντως: Ο πιο σημαντικός εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Ευρώπης, σήμερα, είναι ο ‘πόλεμος της μπανάνας’.)

14/5/2003

Context 368

Η βιοποικιλότητα… αποτελεί απόφαση της παγκόσμιας συνδιάσκεψης του ΟΗΕ στο Ρίο, το 1992 (επιβεβαιωθείσα στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του ΟΗΕ στο Γιοχάνεσμπουργκ, το 2002). Η βιοποικιλότητα (ως πολιτική) διαρκεί μόνον όσο διαρκούν οι παγκόσμιες συνδιασκέψεις. Μετά πετιέται εις τον γνωστόν κάλαθον.

      Ένα από τα μεγάλα θέματα της παγκόσμιας γεωργίας (και του παγκόσμιου φυσικού περιβάλλοντος) (και που δεν συζητείται από ανίσχυρα όργανα, όπως η σύνοδος υπουργών της Ε.Ε.) είναι η δραματική μείωση της ποικιλίας των σπόρων, κατά είδος, και ο τεχνητός περιορισμός σε υβριδικούς σπόρους. Οι υβριδικοί αυτοί σπόροι παρέχονται μόνον από τις λίγες, τρεις ή τέσσερις, μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, π.χ. εταιρεία Mosanto, (συνοδευόμενοι από τα αντίστοιχα χημικά, που παράγονται από τις ίδιες πολυεθνικές εταιρείες). Ο αγρότης δεν έχει καμία δυνατότητα να ακολουθήσει τον παραδοσιακό τρόπο διατήρησης μέρους των σπόρων για την σπορά της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου.

      Η συζήτηση για τον έλεγχο της παγκόσμιας γεωργίας από τρεις εταιρείες διεξάγεται στο περιθώριο των συνόδων. Μια τέτοια συζήτηση έγινε στο πλαίσιο της αντισυνόδου που οργάνωσε το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ (παρά την απουσία μεγάλου ακροατηρίου).

15/5/2003

Context 369

Η προληπτική περιβαλλοντική… πολιτική αποτελεί βασική διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών. Στο Ρίο, στις 13 Ιουνίου 1992 (γιορτάζουμε σήμερα τα ενδέκατα γενέθλια!), η μεγαλύτερη περιβαλλοντική διάσκεψη της ιστορίας διακήρυξε την αρχή της προφύλαξης έναντι ανεύθυνων συμπεριφορών που απειλούν το περιβάλλον. Η Διακήρυξη της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη λέει τα εξής, στο άρθρο 15: «Η προληπτική προσέγγιση θα τύχει ευρείας εφαρμογής από τα κράτη, ώστε να επιτευχθεί η προστασία του περιβάλλοντος. Όπου υφίσταται απειλή σοβαρής ή ανεπανόρθωτης ζημίας, η έλλειψη πλήρους επιστημονικής βεβαιότητας δεν θα χρησιμοποιείται ως αιτιολογία για την αναβολή λήψης δαπανηρών μέτρων.» (Αυτή είναι η μεγάλη απάντηση στους ανά τον κόσμο λαϊκιστές και βιομηχάνους που περιφρονούν κάθε οικολογική ευαισθησία, επικαλούμενοι την εγγενή αβεβαιότητα της οικολογικής πολυπλοκότητας.)

      Η διεξαγόμενη στον νομό μας, σήμερα, συζήτηση(;) για τον δακο-ανθρωπο-κτόνο (καρκινογόνο) αεροψεκασμό δεν περιποιεί καμιά τιμή στην εορτάζουσα διακήρυξη. Αν και δεν γνωρίζω τις βιοχημικές λεπτομέρειες του όλου ζητήματος, αρκούμαι στις ισχυρότατες ενδείξεις ανευθυνότητας (και καραμπινάτης παρατυπίας) των χειρισμών της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, ώστε να πάρω πολύ στα σοβαρά την αρχή της προφύλαξης.

13/6/2003

Context 370

Ο Κ. Π. Καβάφης… θα γιόρταζε φέτος τα 140 του χρόνια. Πέθανε στην Αλεξάνδρεια, που γεννήθηκε, που έζησε και που αγάπησε, πριν από ακριβώς 70 χρόνια.

      Κάποτε, νομίζοντας ότι θα μπορούσα να τον συναντήσω μέσα στις αραιές παιδικές μνήμες και τις αφηγήσεις της κοινής μας γενέτειρας, επιδιδόμουν στις συγκρίσεις. Ο ποιητής, όμως, δεν ήταν εκεί! Δεν υπήρξε ποτέ τυπικό κομμάτι της ελληνικής παροικίας. (Οι λόγιοι Αλεξανδρινοί – π.χ. ο Τσίρκας – τον υποτίμησαν ως παρακμιακό.)

      Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, επισκέφθηκα την λαϊκή γειτονιά του ποιητή, δίπλα στα χαμαιτυπεία. Κάποιος Αιγύπτιος πρόβαλε από ένα παράθυρο (κοντινού κρεοπωλείου) και μου υπέδειξε το σωστό σημείο για την φωτογραφία μου. Το ερειπωμένο και ετοιμόρροπο σπίτι δεν θα μπορούσε να ήταν αυτό που έψαχνα. Είχε, όμως, ξεθωριασμένη την επιγραφή: ‘Οικία Κωνσταντίνου Καβάφη (1863-1933)’. (Λίγο μετά ήρθε ο ρομαντικός Κωστής Μοσκώφ να το φροντίσει και να το μετατρέψει σε μικρό παλάτι του αιρετικού ελληνισμού της έσχατης μειοψηφίας που πέρασε από ’κεί.)

      Η ειρωνεία με τα χίλια της νοήματα δεν ήταν το ποιητικό είδος των αρχών του 20 αιώνα. Η καβαφική ειρωνεία δεν ταίριαζε στην βέβαιη (αποφατική ή καταγγελτική) νεωτερικότητα της εποχής. Ο Καβάφης ανακαλύπτεται σήμερα ως ένας προφήτης της παιγνιώδους μετανεωτερικότητας με τα άπειρα νοήματά της.

14/6/2003

Context 371

Η επιτυχημένη προεδρία… της Ελλάδας στην Ε.Ε. θα δώσει τον τόνο στην μακρά προεκλογική περίοδο που αρχίζει. Με νεοδημοκρατικά κριτήρια, το πασοκικό επιχείρημα είναι ασφαλές.

      Ο πρόσφατος πόλεμος πέρασε με τις λιγότερες ηθικές απώλειες για τους άρπαγες (αλλά και για τους υποκριτές), χάρη στην ελληνική διπλωματία. Η σε ελληνικό έδαφος σημαντικότατη στρατιωτική βάση της Σούδας παραχωρήθηκε άνευ όρων στην διάρκεια του πολέμου. Πρόταση, από πλευράς ευρωπαίου προεδρεύοντος υπουργού Εξωτερικών, προς τις ΗΠΑ, για συμμετοχή των ΗΠΑ (ως παρατηρητή) στα εσωτερικά της Ε.Ε., έγινε μόνον επί ελληνικής προεδρίας. Σύμφωνο ΗΠΑ – Ε.Ε. δικαστικής συνδρομής και (δυνητικής) έκδοσης κατηγορουμένων (με περιεχόμενο που ανοίγει πόρτες στους παγκόσμιους εκβιασμούς) υπογράφεται αυτές τις ημέρες, επί ελληνικής προεδρίας. Την προχθεσινή πολεμική προειδοποίηση εναντίον του Ιράν την έκανε όχι η Αμερική, αλλά η υπό ελληνική προεδρία Ευρώπη (χωρίς να μπει στον κόπο να ζητήσει εξηγήσεις για την απάτη περί των όπλων μαζικής καταστροφής).

      Η Ελλάδα μπορεί, πλέον, να στέκεται σαν ίση προς ίσους στην Ευρώπη. Το ότι κάλλιστα την ίδια δουλειά θα μπορούσε να την κάνει και το λιλιπούτειο Λουξεμβούργο ουδόλως απασχολεί. Το ότι όλα (ανεξαρτήτως μεγέθους και ηθικής) είναι ζήτημα λειτουργικότητας και (αφασικής) προσαρμοστικότητας (ακόμη και από πρώην χειριστές ‘κροτίδων’) επίσης δεν απασχολεί.

18/6/2003

Context 372

Στην σύνοδο της Θεσσαλονίκης… τα εκτός ατζέντας θέματα θα είναι πιο σημαντικά από τα εντός: Πόσο ‘ευρωπαϊκά’, για παράδειγμα, θα συμπεριφερθούν τα παλαιά 15 και τα νέα 10 μέλη, μετά την κρίση των ευρω-αμερικανικών σχέσεων; Πέραν των κοινών ανακοινώσεων, τι θα διαμειφθεί στους διαδρόμους; Πόσο (στο περιθώριο της συνόδου) θα πιεσθεί (από τον Παπανδρέου) η επίσης προσκεκλημένη σερβική πλευρά να αποδεχθεί ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου; Κλπ.

      Πρώην κομμουνιστικές χώρες μετέχουν για πρώτη φορά ισότιμα (αν και ακόμη χωρίς ψήφο) σε σύνοδο της Ε.Ε.. (Άραγε, στην αντισύνοδο των κομμουνιστικών κομμάτων, που οργανώνει το ΚΚΕ στην Θεσσαλονίκη, θα συζητηθεί το λεπτό θέμα; Πώς τόσο πολλοί πρώην κομμουνιστές σε τόσο λίγο διάστημα έγιναν τόσο αμερικανόφιλοι, ώστε να δυσπιστεί σύμπασα η ‘παλαιά Ευρώπη’; Τόσο ευμετάβλητη η κομμουνιστική ποιότητα;)

      Είναι βέβαιον ότι σ’ αυτό το νέο Κονσέρτο της Ευρώπης (για να θυμηθούμε τον 19^ο αιώνα των Μεγάλων Δυνάμεων και των διαδοχικών συνεδρίων τους) μετέχει δια αυτόκλητων βαλκάνιων και βόρειων εκπροσώπων της και η Αμερική. Ποιοι θα είναι οι αφανείς όροι της χρηματοδότησης (γερμανικαίς δαπάναις) των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης της Πολωνίας (και, αργότερα, της Βουλγαρίας);

      Δεν γνωρίζω αν τα χαμόγελα των ευρωπαίων ηγετών, στις αναμνηστικές φωτογραφίες, θα οφείλονται σε ειλικρινή αμηχανία;

19/6/2003

Context 373

Ο Νίκος Κοτζιάς… προσκεκλημένος της ‘Ε’, στον φιλόξενο χώρο του Καφέ Τέχνης, παρουσίασε προχθές το ομώνυμο βιβλίο του για την παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση, κατά τον Κοτζιά, είναι μια νέα ιστορική πραγματικότητα καταλαμβάνουσα τις πιο μύχιες πτυχές της καθημερινότητάς μας. Ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο της υπαρκτής παγκοσμιοποίησης. Άλλως, υποκρύπτει εθελοτυφλία και απομονωτισμό. 

      Η παγκοσμιοποίηση, βεβαίως, δεν είναι μια εύκολη λέξη (αφού είναι φορτισμένη με πλήθος νοημάτων). Μπορούμε να ανιχνεύσουμε την παγκοσμιοποίηση σε χιλιάδες πράγματα που υπάρχουν γύρω μας (από τα καταναλωτικά προϊόντα μέχρι τις διαδικτυακές υπηρεσίες) και σε χιλιάδες πρωτόγνωρες εμπειρίες. Όμως, πρέπει, κατά την γνώμη μου, να κάνουμε πάντα την εξής χρήσιμη διάκριση: Υπάρχουν πράγματα που υπόκεινται στις επιταγές της παγκοσμιοποίησης και πράγματα που πεισματικά παραμένουν ερμητικά κλεισμένα στα όρια του έθνους-κράτους. Ο πόλεμος, παρά τις διακηρύξεις, όπως απέδειξε και το Ιράκ, παραμένει υπόθεση των εθνών-κρατών. (Εθνικές σημαίες υψώνονται στους ουρανοξύστες των εθνικών Ηνωμένων Πολιτειών, κατά την διάρκεια των πολεμικών τους επιχειρήσεων). Οι δε αποφασιστικές σύνοδοι κορυφής (π.χ. G8) θυμίζουν περισσότερο το (συνεδριακό) Κονσέρτο της Ευρώπης (των εθνικών Μεγάλων Δυνάμεων) του 19^ου αιώνα, παρά οτιδήποτε άλλο.

21/6/2003  

Context 374

Ο πολιτικός χουλιγκανισμός… (όπως και ο αθλητικός χουλιγκανισμός) αδειάζει τα γήπεδα. Οι ‘αναρχικοί’ είναι ένα κομμάτι του κινήματος, σου λεν. Δηλαδή, όταν ο (έτσι κι αλλιώς) χούλιγκαν – και σοσιαλιστής – Σολάνα εισηγείται την υποταγή στις ΗΠΑ, εμείς θα σπάμε τις βιτρίνες; Κι εκείνη η κρίσιμη μάζα, που προσπαθούμε να πάρουμε μαζί μας (μήπως κι αλλάξει τίποτα σ’ αυτό τον κόσμο), θα ψηφίζει εσαεί ‘Σολάνα και ξερό ψωμί’;

      Το κίνημα, αν δεν θέλει να γελοιοποιείται, πρέπει να πάρει θέση ενάντια στην τυφλή βία, όπως και σε κάθε είδους βία. Δεν συγκρίνω το σπάσιμο της βιτρίνας με τους χωρίς έλεος βομβαρδισμούς των λαών. Όμως, κάθε στοιχειώδης οργάνωση προϋποθέτει σαφή διαχωρισμό των ειρηνικών μέσων από τα πολεμικά μέσα. Τα πολεμικά μέσα, στο κάτω-κάτω, αναγορεύουν τις δυνάμεις καταστολής σε υπερασπιστές μιας κάποιας νομιμότητας. Την ώρα που εμείς θέλουμε να μιλήσουμε για την απόλυτη παρανομία, νάσου οι ‘αναρχικοί’ να σπάνε βιτρίνες και να αναδεικνύουν δευτερεύουσες νομιμότητες και παρανομίες. Και το κίνημα να σιωπά στο όνομα της απειλής του μεγαλύτερου εχθρού.

      Το σπουδαιότερο επιχείρημα για το τέλος: Κι ο Γιόσκα Φίσερ τέτοιος αναρχικός ήταν (έσπαγε βιτρίνες), μέχρι να γίνει κομμάτι του συστήματος. Κι έχω δει πάμπολλους ‘χειριστές κροτίδων’, που μετατράπηκαν σε αρνάκια του συστήματος, άμα τη αποκαταστάσει. 

24/6/2003

Context 341-360

Context 341

O Κλαούζεβιτς… ήταν, είναι και θα είναι πάντα επίκαιρος και καίριος. (Δεν είναι σωστό, αγαπητέ Γιώργο, αυτό που γράφεις στο χθεσινό φύλλο ότι τώρα, με τον Μπους, ο Κλαούζεβιτς ξαναγίνεται επίκαιρος.) Ο Κλαούζεβιτς ερμηνεύεται, εσφαλμένα, κατά τρόπο που τελικώς αντιστρέφει και διαστρέφει αυτό που ήθελε να πει ο πρώσος κλασικός θεωρητικός του πολέμου. Η πρόταση: «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής, με άλλα μέσα» δεν εννοεί ότι από εδώ έχουμε την καλή (διπλωματική) πολιτική και από εκεί έχουμε τον κακό πόλεμο. Η διατύπωση «άλλα μέσα» δεν είναι αυτό που ενδιαφέρει τον Κλαούσεβιτς, εν προκειμένω. Το κρίσιμο σημείο της πρότασης είναι η «συνέχεια».

      Ο κοινός (μη συναινετικός, συγκρουσιακός στην τελική του ανάλυση) χαρακτήρας της πολιτικής και του πολέμου είναι αυτό που υπογραμμίζεται από τον Κλαούζεβιτς. Κι αυτή η υπογράμμιση απευθύνεται όχι στον οποιοδήποτε Μπους (αυτός δα ξέρει!), αλλά στην τεράστια χορεία θεωρητικών και διανοουμένων που, στην θεωρητική πολυπραγμοσύνη τους, παραλείπουν να μιλήσουν για την συγκρουσιακή ουσία των διεθνών σχέσεων (ουσία που αποκαλύπτεται εντυπωσιακά στις κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας). Όλοι οι τόνοι κειμένων των διεθνών συμφωνιών και των διεθνών οργανισμών μπορούν να γραφτούν στα παλαιότερα υποδήματά τους, αν έτσι τους συμφέρει κι αν έτσι μπορούν! (Οπότε το μόνο που μας μένει είναι η αποκατάσταση των ισορροπιών των δυνάμεων, πάση θυσία και παντί ρεαλισμώ).

19/3/2003

Context 342

O πόλεμος αυτός… θα γίνει, πρώτον, γιατί έχει εξαγγελθεί (έγραφε η στήλη στις 19 Σεπτ. 2002 – δύο μήνες πριν την απόφαση 1441 – έχοντας κατά νου τον θουκυδίδειο διάλογο Αθηναίων - Μηλίων).

      Δεύτερον (συνεχίζαμε), ο πόλεμος θα γίνει λόγω πετρελαϊκών αποθεμάτων του Ιράκ, μέρος των οποίων έχουν καπαρώσει ευρωπαϊκές εταιρείες. (Οι Αμερικανοί θα χάριζαν στους Ευρωπαίους όλη την Κασπία, αν έλεγχαν τα τεράστια και χαμηλότατου κόστους εξόρυξης και άριστης ποιότητας ιρακινά πετρέλαια.)

      Τρίτον, ο πόλεμος θα γίνει ως όρος και απαίτηση του Ισραήλ για την επίλυση του Παλαιστινιακού.

      Τέταρτον, ο πόλεμος θα γίνει για απασχόληση ενός αργούντος στρατιωτικού προσωπικού και υλικού.

      Πέμπτον, ο πόλεμος θα γίνει για την αξιοπιστία και το κύρος της αντιτρομοκρατικής προπαγάνδας.

      Όσο δε για τους Ευρωπαίους (συνεχίζαμε τότε), αυτοί έχουν όλοι (πλην Αγγλο-λακεδαιμονίων) διακηρύξει επανειλημμένα και σε όλους τους τόνους την αντίθεσή τους σε ένα τέτοιο πόλεμο, ώστε, αν τελικώς αυτός γίνει, θα έχουν να αντιμετωπίσουν αυτοί τον παππού Θουκυδίδη. (Δεν αρκεί να μην είσαι λακές των Αμερικανών. Πρέπει να είσαι και κάτι!)

      Σήμερα, που ξαναδιαβάζω το κείμενο αυτό, σκέφτομαι ότι πρέπει ακόμη να προσθέσω και την ‘ζωντανή’ εμποροπανήγυρη οπλικών συστημάτων. Και να προσθέσω ακόμη και τα μετα-Enron εσωτερικά αδιέξοδα της αμερικανικής οικονομίας που, και προ του φαντάσματος του ευρώ, πρέπει κι αυτά κάπως να αντιμετωπισθούν.

20/3/2003

Context 343

Κραυγή σιωπής στο μαύρο έγκλημα…

……………………………………………………………………………………………………………………

21/3/2003

 

Context 344

Δημοτικοί άρχοντες… και (αρχοντοχωριάτες) Αργείοι Κερκυραίοι, τούτες τις στιγμές λίγη περισυλλογή και υπέρβαση (της μικρομίζερης καθημερινότητας του Τεχνικού σας Προγράμματος) δεν βλάπτει. Οι λακκούβες ανοίγονται, πια, όχι στους δρόμους, αλλά στις ψυχές. Το να περιμένετε, ω Αργείοι, το διάγγελμα του Προέδρου (που χτενίζεται, όπως είδαμε, ως οι Τριακόσιοι του Λεωνίδα, λίγο πριν την προσωπική θυσία τους στις Θερμοπύλες – με την διαφορά ότι για τον Μπους η θυσία είναι των άλλων), για να δώσετε λίγο χρόνο στο μάθημα της δημοκρατίας και της αξιοπρέπειας, είναι ελαφρότητα, που δεν την βαστάει αυτός ο τόπος (όσο είναι και δικός μου ο τόπος). Εξέλιπε ο κοινός νους και περίσσεψε η ρητορική του καθήκοντος και το καθήκον της ρητορικής.

      Εύγε στον κόκκινο Χάρη και όσους τον ακολούθησαν στην συμβολική αποχώρηση! Το να συζητάς (μεσ’ στην καλή χαρά!) το Τεχνικό σου Πρόγραμμα και το 3^ο ΚΠΣ, την ώρα που η γη πενθεί και φλέγεται και εκατοντάδες χιλιάδες είναι στους δρόμους, είναι ύβρις, προσβολή. Ο (παιδαγωγικός, διδακτικός) συμβολισμός των πράξεων είναι το μόνο που σου μένει σ’ αυτόν τον κόσμο των νοημάτων (κι όταν το μόνο νόημα που θέλουν κάποιοι να πιστέψουμε είναι η ΟΝΕ, το ΚΠΣ και άλλα αρκτικόλεξα).

      Σ’ ακούω. Όχι, δεν είναι μάταιο να βγαίνεις στους δρόμους, τώρα. Μάταιο είναι να μένεις στο σπίτι σου. Η παθητικότητα και η αδιαφορία εκλαμβάνονται, από το Έσελον, ως συναίνεση και αποδοχή. Και μετά θα έρθει η σειρά σου, που λέει και ο Μπρεχτ. (Αλλά τώρα δεν ακούς εσύ!)

22/3/2003

 

Context 345

Οι αιχμάλωτοι του Μαζάρ-ι-Σαρίφ… του Αφγανιστάν (600 στον αριθμό) εκτελέσθηκαν όλοι (πλην ελαχίστων διασωθέντων) στις 25 Νοεμβρίου 2001, παρά τα όσα προβλέπει η περί των Αιχμαλώτων Πολέμου Συνθήκη της Γενεύης του 1949. Η σφαγή έγινε σε συνεργασία της αφγανικής Βόρειας Συμμαχίας και των Αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων.

      Η εμπλοκή των ΗΠΑ σ’ αυτή την ωμή παραβίαση της Συνθήκης της Γενεύης (για να μη θυμηθούμε και το παλιότερο Μάι-Λάι και το νεώτερο Γκουαντανάμο!) εντοπίζεται και στον υπουργό Άμυνας κ. Ράμσφελντ (αυτόν που υπενθύμιζε προχθές στους Ιρακινούς την ύπαρξη της Συνθήκης). Ο αμερικανός υπουργός Άμυνας έθεσε τότε βέτο στην απελευθέρωση των Ταλιμπάν που δεν ήταν Αφγανοί (και έκανε και σχετικές περί αυτού δηλώσεις στο CBS). Έτσι, μετά την παράδοση όπλων (και παρά τα αντιθέτως συμφωνηθέντα για την παράδοση), οι μη-Αφγανοί Ταλιμπάν (που διαχωρίσθηκαν προς τούτο από τους Αφγανούς Ταλιμπάν) βρέθηκαν να κρατούνται σε φρούριο έξω από το Μαζάρ-ι-Σαρίφ. Σε εξέγερσή τους (που έγινε κατά την διάρκεια απόπειρας δεσίματός τους για να υποστούν την ανάκριση δύο πρακτόρων της CIA) η αντίδραση των δεσμοφυλάκων τους, και υπό την ενίσχυση των Αμερικανών στρατιωτών (και αμερικανικών αεροσκαφών), ήταν η πυρπόληση του φρουρίου και η άμεση εκτέλεσή όσων διέφευγαν της φωτιάς.

      (Η Διεθνής Αμνηστία και άλλοι Μη-Κυβερνητικοί Οργανισμοί έχουν κατ’ επανάληψη ζητήσει την διεθνή ποινική δίωξη των υπευθύνων της σφαγής και του κ. Ράμσφελντ προσωπικώς.)

25/3/2003

Context 346

Το 1648… η Ευρώπη έβγαινε μέσα από ένα μακρότατο, αιματηρότατο πόλεμο (τον Τριακονταετή Πόλεμο, κατά τον οποίο όλοι – λαοί και εκατοντάδες ηγεμόνες – πολέμησαν εναντίον όλων, για ζητήματα εδαφικά, θρησκευτικά, ισχύος). Είχε χυθεί τόσο αίμα, στα τριάντα αυτά χρόνια, και αισθάνονταν όλοι τόσο ηττημένοι, ώστε αποφάσισαν να φτιάξουν (στο Μύνστερ της Βεστφαλίας) την περίφημη Συνθήκη της Βεστφαλίας, θέτοντας ουσιαστικά την βάση της σύγχρονης διεθνούς συμπεριφοράς. Διαμορφώνονταν, έτσι, τα πρώτα σύγχρονα κράτη. Η επέμβαση (‘ανθρωπιστική’ ή μη ‘ανθρωπιστική’) του ενός κράτους στα εσωτερικά ζητήματα ενός άλλου κράτους θα ήταν για πάντα παράνομη – δεν θα μπορούσε να παραγάγει νόμιμα αποτελέσματα.

      Η συνθήκη αυτή, τους επόμενους αιώνες, παραβιάσθηκε πολλές φορές. Επρόκειτο, όμως, πάντα, για κάτι παράνομο, που έπρεπε να αποκατασταθεί. Το παλαιό αυτοκρατορικό δικαίωμα της επέμβασης σε όλα τα σημεία του (ευρωπαϊκού) κόσμου έπαυε να είναι αυτονόητο. Οι διεθνείς συμπεριφορές γίνονταν πιο προβλέψιμες.

      Το βεστφαλιανό δόγμα έπαυσε να ισχύει την τελευταία δεκαετία του 20 αιώνα, με την εισαγωγή του δόγματος του ανθρωπιστικού πολέμου και την επαναφορά στις διεθνείς σχέσεις ενός ανανεωμένου (απρόβλεπτου) αυτοκρατορικού λόγου που αναμιγνύει (εκρηκτικά) την ηθική, την ωμή ισχύ, την αδιάκριτη αλαζονεία, τον ακραίο πουριτανισμό και την ακραία απελευθέρωση.  

27/3/2003

Context 347

Στο Γιουγκοσλαβικό… βρίσκεται το μυστικό του σημερινού πολεμοχαρούς θράσους των ισχυρών.

      (Γράφοντας αυτές τις γραμμές, ακούω από την ανταποκρίτρια της ΕΤ3 στις ΗΠΑ κάτι που δεν μπορώ να το πιστέψω: εκπαιδευτικός στην μεγάλη χώρα της ελευθερίας έχασε την δουλειά του, γιατί φόρεσε κονκάρδα με το σύνθημα «Ο πόλεμος δεν είναι λύση»! – αυτοί θα επιβάλουν την δημοκρατία σε μια άλλη χώρα; Και άλλο ‘δημοκρατικό’ μαντάτο, από την ίδια ανταποκρίτρια: Δύο νομπελίστες ειρήνης – οι κυρίες Γουίλιαμ και Μακ Κουάιρ – συνελήφθησαν γιατί διαδήλωναν, κρατώντας λουλούδια, κατά του πολέμου!)

      Επανέρχομαι στο Γιουγκοσλαβικό: Ποιος ξεχνάει εκείνη την ατέλειωτη σιωπή των ευρωπαίων διανοουμένων, όταν διαλυόταν μια κανονική χώρα (που διέθετε όλα τα πιστοποιητικά γεννήσεως, αναγνωρίσεως και συμμετοχής σε όλους τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς); Ποιος ξεχνάει εκείνη την ατέλειωτη στρατιά Ευρωπαίων (και Γαλλο-γερμανών, σημερινών μετανοησάντων), που, αφού είχε αποδώσει στον Μιλόσεβιτς κάθε αμαρτία της ανθρωπότητας, βιαζόταν να αποσπάσει όλα τα κομμάτια της κάποτε κραταιάς (και επικίνδυνα ανταγωνιστικής) ενιαίας Γιουγκοσλαβίας; Δεν μιλούσαν, τότε, όλοι αυτοί την σημερινή γλώσσα του κ. Μπους και του κ. Αθνάρ; Δεν γίνηκαν όλα, τότε, για την απελευθέρωση και για τα ανθρώπινα δικαιώματα;

      Και οι Πιλάτοι ήταν ίδιοι!   

28/3/2003

Context 348

Στο όνομα του ρεαλισμού… γίνονται όλα: και η επίθεση και η άμυνα. Το θέμα δεν είναι αν επικαλείσαι τον ρεαλισμό. Γιατί υπάρχει πάντα ο ρεαλισμός της υπακοής και ο ρεαλισμός της ανυπακοής (π.χ. ρεαλιστικότατο ήταν και το ‘Όχι’ του 1940).

      Όταν, λοιπόν, ο πρωθυπουργός μάς λέει και ξαναλέι «Πρώτα η Ελλάδα!», πρέπει να εξηγήσει, επιτέλους, ποιον από τους δύο ρεαλισμούς επικαλείται. Γιατί, πρώτη θα είναι η Ελλάδα. Άλλοι, όμως, θα είναι οι Έλληνες στην μια περίπτωση και άλλοι στην άλλη.

      Υπάρχουν, στην ιστορία, θα λέγαμε, πολέμαρχοι και ειρηνιστές. Υπάρχουν και πολέμαρχοι που επικαλούνται την ειρήνη (και την δημοκρατία του Ιράκ, όπως ο Μπους) και υπάρχουν και ειρηνιστές που είναι (ή προσποιούνται ότι είναι) ανυποψίαστοι για τον (πάντα καιροφυλακτούντα) πόλεμο (όπως οι τώρα μετανοηθέντες Γαλλο-γερμανοί). Και υπάρχουν, ακόμη, και ειρηνιστές που αναγνωρίζουν την πανταχού παρούσα λογική του πολέμου (ως μια τραγική διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης, εν γένει) εναντίον της οποίας πρέπει διαρκώς και ακαταπαύστως να επαγρυπνούν και να ανθίστανται.

      Η τελευταία κατηγορία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες: Είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ο πόλεμος είναι απόρροια του ‘συστήματος’ και είναι κι αυτοί που πιστεύουν ότι το ‘σύστημα’ είναι απόρροια του πολέμου. (Οι πρώτοι μάλλον δεν αναγνώρισαν ακόμη ότι όλα τα ‘συστήματα’ μια χαρά τα καταφέρνουν στον πόλεμο – είτε τον κατακτητικό είτε τον ανθρωπιστικό.)    

29/3/2003

Context 349

Στην αρχαία Βαβυλώνα… των κρεμαστών κήπων (του Ναβουχοδονόσορα) και του μεγάλου νομοθέτη, Χαμουραμπί, βρίσκονται τώρα οι Αμερικανοί (σε μια ιδιότυπη – ηθική – βαβυλώνια αιχμαλωσία, για την οποία θα μιλήσουμε αύριο). Λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από την Βαγδάτη. Απ’ ό,τι ξέρουμε, οι Αμερικανοί δεν διαβάζουν ούτε Ιστορία, ούτε Γεωγραφία. Ευτυχώς, μαθαίνουν την Γεωγραφία επ’ ευκαιρία των τόπων που κάθε φορά επιλέγουν να κτυπήσουν. (Οι πύραυλοι ξέρουν μόνον μια τυφλή γεωγραφία των συντεταγμένων. Κι από ιστορία, δεν σκαμπάζουν.)

      Να πούμε ότι και στα χρόνια του Χαμουραμπί και του Ναβουχοδονόσορα γίνονταν πόλεμοι. Δεν γνώριζαν, βέβαια, τότε, ότι το πετρέλαιο, που κρυβόταν στα έγκατα της γης τους, θα ήταν τόσο πολύτιμο, για να πολεμήσουν γι’ αυτό. Είχαν, όμως, τα νερά του Ευφράτη και του Τίγρη (και τα λατομεία της Περσίας), που αρκούσαν για να προκαλούν και τότε ατέλειωτους πολέμους.

      Ο Χαμουραμπί, λοιπόν, γύρω στο 1780 π.Χ., μάζεψε όλους τους εθιμικούς νόμους στον πρώτο γνωστό και πλήρη νομικό κώδικα του κόσμου. Η σημασία αυτού του κώδικα έγκειται, κυρίως, στην ανθρωπολογική τομή έναντι της αρχέγονης αυτοδικίας και βεντέτας. Πού να φανταζόταν ο άνθρωπος, τότε, ότι μετά από 3.783 χρόνια θα ερχόταν ένας νέος ηγεμών να ξαναγυρίσει στην πιο πρωτόγονη αυτοδικία μέσα σε μια παραζάλη τρομολαγνικής μανίας καταδίωξης. (Αν, βέβαια, ένας σκοτώσει τρεις, πάει φυλακή. Αν σκοτώσει ένα ολόκληρο λαό, δεν πάει φυλακή. – Ντοστογιέφσκι)

1/4/2003

Context 350

Η βαβυλώνια αιχμαλωσία… των Αμερικανών (στην οποία αναφερθήκαμε στο χθεσινό φύλλο) έχει να κάνει, πρώτον, με την ίδια την αρχαία Βαβυλώνα και τους θρύλους και τα φαντάσματά της (στα ερείπια των οποίων θρύλων και φαντασμάτων βρίσκονται τα αμερικανικά στρατεύματα αυτή την στιγμή) και, δεύτερον, με την ίδια την (ηθικο-πολιτική σήμερα, πολιτικο-στρατιωτική αύριο) αιχμαλωσία των Αμερικανών στα ερείπια αυτά.

      Η Αμερικανική Αυτοκρατορία έπαυσε από προχθές να υφίσταται, τουλάχιστον κατά τον συνεκτικό και συναινετικό τρόπο που συνεπάγεται η κλασική αυτοκρατορική δομή. (Και αν θα υφίσταται ακόμη, μετά απ’ αυτή την πολεμική περιπέτεια, μια μορφή αυτοκρατορίας, θα υφίσταται κατά τον τρόπο που αντιλαμβανόταν ο Μεσαίωνας την χαλαρή Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους και τους, σχεδόν, ανύπαρκτους εσωτερικούς δεσμούς της, κατά τους τελευταίους αιώνες της ζωής της.)

      Η Αμερικανική Αυτοκρατορία έκανε δύο μοιραία, γι αυτήν, βήματα: Πρώτον: κινήθηκε αγνοώντας τον αναγκαίο όρο της στοιχειώδους συναίνεσης (ανάμεσα στους υποτακτικούς και τους βασάλους της). Δεύτερον: όχι μόνον έπαυσε να πράττει επί τη βάσει του δοκιμασμένου ρωμαϊκού δόγματος ‘διαίρει και βασίλευε’ (divide et impera), αλλά, με τα καμώματά της, κατάφερε να ενώσει (περίπου) όλο τον κόσμο εναντίον της.

2/4/2003

 

Context 351

Τα λάθη πολεμικού σχεδιασμού… των Αμερικανών αποδεικνύουν ότι ο βασιλιάς του παραμυθιού, για άλλη μια φορά, είναι γυμνός. Από την εποχή των φαραώ, η βασική τέχνη του βασιλεύειν είναι να πείθεις τους υποτακτικούς σου ότι δεν είσαι γυμνός: Ότι διαθέτεις υπερφυσικές ικανότητες. Ότι είσαι κάτι σαν Θεός.

      Μια από τις αδυναμίες της ελληνικής Αριστεράς είναι ότι, αρεσκόμενη πάντα στα απίθανα συνομωσιολογικά σενάρια, αποδίδει όλα τα κακώς κείμενα στις υπερφυσικές ικανότητες των αμερικανικών υπηρεσιών. Αν, όμως, η 11^η Σεπτεμβρίου ήταν έργο αμερικανικών υπηρεσιών (όπως καμιά φορά λέγεται), για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να οδηγηθούν στην σημερινή απροσχημάτιστη επιθετικότητα, δεν θα έκαναν τα σφάλματα του σημερινού τους πολεμικού σχεδιασμού.

      Όταν, λοιπόν, θέλεις ένα μέτωπο στον Βορρά, τότε, πριν στείλεις στρατεύματα, ρωτάς τον Τούρκο θυρωρό, αν σ’ αφήνει να περάσεις (και θυμάσαι και τις υποσχέσεις σου στους Κούρδους – υποσχέσεις που δεν είναι αρεστές στον ίδιο τον θυρωρό). Όταν μιλάς για τον φίλιο σιιτικό Νότο, πρέπει πρώτα να εξασφαλίσεις ότι θα είναι φίλιο και το γειτονικό, σιιτικό, Ιράν (και θυμάσαι και ότι το Ιράν αποτελεί τον δεδηλωμένο επόμενό σου στόχο – στόχος που δεν είναι αρεστός σε όλους του σιίτες, ιρανούς και ιρακινούς). Όταν, τέλος, μιλάς για απελευθέρωση του Ιράκ, δεν χρησιμοποιείς το ρήμα subdue (υποτάσσω).

      Μόλις τώρα ακούω και την είδηση: ‘ανθρωπιστικός’ βομβαρδισμός ενός μαιευτηρίου. Είναι οι λέξεις που είναι φτωχές; 

3/4/2003

Context 352

Την ‘αλήθεια’… την φτιάχνει κανείς, όπως ακριβώς φτιάχνει και το ψέμα, γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης. «Ο μόνος θάνατος είναι ο θάνατος που φτιάχνει με τον νου του ο άνθρωπος.» («Δεν ήξερα, δεν είχα ποτέ μου ακούσει για το Δέντρο απ’ όπου μπήκε ο θάνατος στον κόσμο. Λοιπόν; Ήταν αλήθεια ο θάνατος; Όχι αυτός – ο άλλος που θάρθει με το πρώτο κλάμα του νεογέννητου; Ήταν αλήθεια το άδικο; Η μανία των εθνών; Και ο μόχθος νύχτα-μέρα; … Το μεγάλο ψέμα τους, το Δέντρο, δεν υπήρχε» - Ελύτης: Ο Χαρταετός)

      ‘Αλήθεια’ είναι, σ’ αυτό τον πόλεμο, ότι οι στόχοι είναι στρατιωτικοί. Αλήθεια και το μαιευτήριο που βομβαρδίσθηκε και τα μωρά που κουφάθηκαν και βουβάθηκαν. ‘Αλήθεια’ είναι οι σκηνές της φιλικής υποδοχής των αμερικανικών στρατευμάτων από τους Άραβες. Αλήθεια και η νέα γενιά τρομοκρατών. ‘Αλήθεια’ η νέα δημοκρατία που θα ‘στηθεί’ στην έρημο. Αλήθεια και το χάος του Αφγανιστάν ή της Γιουγκοσλαβίας. ‘Αλήθεια’ είναι και η ανοικοδόμηση του Ιράκ. Μα πιο αλήθεια είναι τα επενδεδυμένα συμφέροντα σ’ αυτήν την ανοικοδόμηση. (Θα υπάρχει πάντα ένας πόλεμος, για να ανοικοδομούμε τα ερείπια που θα αφήνει πίσω του.)

      (‘Αλήθεια’ είναι ότι όλα είχαν προγραμματισθεί. Κι αλήθεια είναι ότι ξαφνικά ξέσπασε ενδο-συμμαχικός πόλεμος.)

      Ποιος θυμάται τώρα εκείνη την συγκλονιστική ‘μαρτυρία’ στο Κογκρέσο, το 1991, μιας μάνας, που της αφαίρεσαν οι Ιρακινοί την μπρίζα στην θερμοκοιτίδας του μωρού της, για να αποδειχθεί, μετά, ότι ήταν, απλώς, η ψευδόμενη κόρη του Κουβετιανού πρέσβη;

4/4/2003

 

Context 353

Η παγκοσμιοποίηση του πολέμου… είναι πάνω κι από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.

      Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, σταματήσαμε να μιλάμε για την παγκοσμιοποίηση. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα κράτος που κάνει πόλεμο εναντίον ενός άλλου κράτους, εκβιάζοντας συμμαχίες και διευκολύνσεις και αγνοώντας όλους τους κανόνες των διεθνών θεσμών. Γιατί, λοιπόν, να πούμε ότι αυτό είναι ένα φαινόμενο παγκοσμιοποίησης, και όχι το παλιό φαινόμενο των εθνών-κρατών;

      Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, συγκρινόμενη με την υπαρκτή δύναμη των εθνών-κρατών, είναι ένα φαινόμενο υπαρκτό, αλλά δευτερεύον. Το πρωτεύον είναι αυτό που ήτανε πρωτεύον και τον 19^ο αιώνα: τα έθνη-κράτη. Εκείνο, όμως, που είναι πολλές φορές σκοτεινό, είναι και το σημαντικότερο: Η κρίσιμη δύναμη των εθνών-κρατών, σήμερα, εντοπίζεται όχι στα στενά και παραδοσιακά (βεστφαλιανά) εθνικά συμφέροντα, αλλά στην πολιτική της παγκοσμιοποίησης, πράγμα πολύ διαφορετικό από την υπαρκτή παγκοσμιοποίηση (της οικονομίας): τα έθνη-κράτη βλέπουν εθνικά ζωτικά συμφέροντα παντού (στον κόσμο).

      Όσο θα διαμορφώνεται ο ευρασιατικός άξονας, η οιονεί αυτοκρατορική πολιτειολογική δομή της μεταψυχροπολεμικής Παγκόσμιας Νέας Τάξης θα γίνεται όλο και χαλαρότερη. Η διαφαινόμενη βραδυφλεγής (‘ασύμμετρη’) πολιτικο-στρατιωτική ήττα των ΗΠΑ (μετά την τωρινή ‘νίκη’) θα είναι ο ασφαλής δρόμος προς τον 19^ο αιώνα.  

5/4/2003

Context 354

Ο αιμοσταγής Σαντάμ… αποδεικνύει τον χαρακτηρισμό του αιμοσταγούς, εφ’ όσον όλη η αιματοχυσία του πολέμου θα είχε αποφευχθεί, αν εγκαίρως είχε υπακούσει στην αμερικανική εντολή εξορίας του. Το ίδιο, όμως, επιχείρημα θα μπορούσε να τεθεί και με άλλους όρους: Αφού ο Σαντάμ δεν λογαριάζει τις ζωές των υπηκόων του, πρέπει να ξέρεις ότι η θέση σου υπέρ του πολέμου σημαίνει και το ολοκαύτωμα των αμάχων. Το δεύτερο επιχείρημα είναι ισχυρότερο από το πρώτο (άσε που το πρώτο επιχείρημα θυμίζει και το σύνηθες θρασύδειλο επιχείρημα του βιαστή για τις προκλητικές ευθύνες της βιασθείσας: «τάθελε!»: το ηθικό βάρος της επίθεσης το φέρει, σύμφωνα με αυτή την νοσηρή σκέψη, το θύμα της επίθεσης – κι όταν μάλιστα είναι και προκλητικά αιμοσταγές, τόσο το χειρότερο).

      Πληθαίνουν αυτοί που επιθυμούν να βλέπουν «ρεαλιστικά» την υπόθεση: «Στο τέλος να είμαστε με τον νικητή!» Η υπόθεση της Σούδας είναι ενδεικτική: Μετά από μια ηρωική δεκαετία (δεκαετία του 1980), κατά την οποία «διώξαμε όλες τις βάσεις» (πλην εκείνων που πραγματικά χρειάζονταν οι «μεγάλοι σύμμαχοι»), σήμερα προφασιζόμαστε τις διεθνείς δεσμεύσεις μας έναντι εκείνου που κατάφωρα παραβίασε κάθε έννοια διεθνούς δέσμευσης.

      Σκέφτομαι τώρα πως στο Ιράκ του Σαντάμ είχες μια δυνατότητα να διαφύγεις, ως πολιτικός πρόσφυγας, σε μια άλλη χώρα. Στον κόσμο του Μπους δεν έχεις πού να πας, αφού αυτός είναι παντού. (Αυτή ακριβώς είναι η διαφορά των δύο αιμοσταγών ηγετών!)

8/4/2003

 

Context 355

Οι δημοσιογράφοι… τις ημέρες αυτές σώζουν την τιμή και την υπόληψη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Μετά από άπειρες ώρες ανίας και βλακείας, τα ΜΜΕ έστρεψαν πρόθυμα (και με αυτοθυσία σε ορισμένες περιπτώσεις) το βλέμμα στην ουσία της πολιτικής, που είναι ο πόλεμος και η ειρήνη και η διαρκής τους αντιπαράθεση. Η πολεμική προπαγάνδα – π.χ. του CNN – επισκιάσθηκε από την συνεπή δημοσιογραφία άλλων μέσων και άλλων δημοσιογράφων.

      Είναι βέβαιον ότι τα θύματα της άγριας απρόκλητης εισβολής θα ήταν πολύ περισσότερες χιλιάδες, αν δεν ήταν οι κάμερες και οι δημοσιογράφοι παρούσες και παρόντες. Η πολεμική προπαγάνδα ήταν έτοιμη – για να δικαιολογήσει την φρικαλεότητα – να μας δείχνει από το πρωί μέχρι το βράδυ τους πολυτελείς, αλαβάστρινους, μπιντέδες του δικτάτορα Σαντάμ. (Λες και οι μπιντέδες του Λευκού Οίκου ή του Τσέϊνι ή του Περ ή της Ράις δεν είναι εξ ίσου αλαβάστρινοι και με χρυσοποίκιλτους ρουμπινέδες.) Η πολεμική προπαγάνδα – είναι βέβαιον – δεν ήταν έτοιμη να φωτογραφίσει τον πόνο των πλημμυρισμένων με αίμα νοσοκομείων.

      Το αντιπολεμικό κίνημα τροφοδοτήθηκε με τις εικόνες των ακρωτηριασμένων παιδιών του πολέμου, που με απαράμιλλο τρόπο ρωτούν για τις αξίες του κόσμου των πολιτισμένων. Και αυτές τις εικόνες της αφτιασίδωτης αλήθειας τις χρωστάμε σε κάποιους που ρίσκαραν τις ζωές τους.

9/4/2003

Context 356

Το δίλημμα ‘ΟΗΕ’… συνίσταται στο ερώτημα «ανθρωπιστική βοήθεια ή νομιμοποίηση του πολέμου;» Είναι βέβαιον ότι καθαρή απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει: Η ανθρωπιστική βοήθεια θα συνοδεύεται και από ολίγη (έως πολλή) νομιμοποίηση. Και τούμπαλιν: Η νομιμοποίηση θα συνοδεύεται και από πολλή (έως ολίγη και προσχηματική) ανθρωπιστική βοήθεια. Η ελληνική προεδρία της Ε.Ε., η οποία πρωτοστατεί στην ιδέα της «ανοικοδόμησης του Ιράκ υπό τον ΟΗΕ», δεν λέει κουβέντα για το κρίσιμο ζήτημα της σχέσης μεταξύ «ανοικοδόμησης» και νομιμοποίησης του πολέμου.

      Πίσω από το ανωτέρω προφανές δίλημμα – δεν πρέπει να μας διαφεύγει – αναδεικνύεται και ένα άλλο, πονηρότερο, δίλημμα: «νομιμοποίηση του πολέμου (έστω και δια της ανθρωπιστικής βοήθειας) και συμμετοχή στο μεγάλο πλιάτσικο ή καταγγελία του πολέμου και μη συμμετοχή στο μεγάλο πλιάτσικο;»

      Η ρευστότητα, που ήδη εμφανίζεται στην ευρύτερη περιοχή, δεν επιτρέπει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ακολουθήσουν την αρχή: «βλέποντας και κάνοντας». Και οι αποφάσεις δεν μπορεί να έχουν το στοιχείο της εμμονής σε φαντασιακές (ευρωπαϊκές) κοινότητες και άλλες ουτοπίες. Επιβάλλεται εκτίμηση των υπαρκτών (και όχι φαντασιακών) συσχετισμών δυνάμεων και των μεγάλων διακυβευμάτων της ειρήνης και της τύχης των εθνών.

10/4/2003

 

Context 357

Οι Κερκυραίοι (του Θουκυδίδη)… σε μια επίδειξη realpolitik (πολιτικής συμφέροντος και ισχύος) παρουσιάζουν στους Αθηναίους το εξής επιχείρημα (διεκδικώντας σύμπραξη των Αθηναίων στον αγώνα των Κερκυραίων κατά Κορινθίων – συμμάχων των Σπαρτιατών – ενώ είχαν προηγηθεί τα νομικο-ηθικά επιχειρήματα των Κορινθίων):

      «Αν κανείς από σας αναγνωρίζει ότι τα όσα αναπτύξαμε είναι συμφέροντα, αλλά φοβάται ότι, αν τα αποδεχθεί, θα καταπατήσει τις σπονδές, ας γνωρίζει ότι αυτό που φοβάται θα του δώσει, στην πραγματικότητα, ισχύ και θα φοβίσει τους αντιπάλους του, ενώ, αν εμπιστευθεί τις συνθήκες και δεν μας δεχθεί, τότε αυτό θα τον εξασθενίσει και οι εχθροί του, που είναι κιόλας ισχυροί, θα τον φοβούνται πολύ λιγότερο.»

      Οι Αθηναίοι, αφού αμφιταλαντεύθηκαν μεταξύ ‘δικαίου’ και ‘συμφέροντος’ επέλεξαν το ‘συμφέρον’. Ο Θουκυδίδης καταπιάνεται με την διαχρονική αυτή διαπάλη ‘δικαίου’ και ‘συμφέροντος’ (δίκη Πλαταιέων, τιμωρία Μυτιληναίων, διάλογος Αθηναίων - Μηλίων). Η ‘ηθική’ βασιλεύει μέχρι την στιγμή που θα συγκρουσθεί με το ‘συμφέρον’. Από την στιγμή εκείνη, βασιλεύει το ‘συμφέρον’ και η ισχύς.

      Εμείς, οι υποτιθέμενοι των νομικών και ηθικών επιχειρημάτων, είμαστε ακόμη πιο αξιοκατάκριτοι από τους ‘ρεαλιστές’, αν καλλιεργούμε ψευδαισθήσεις φαντασιακών (ενάρετων) κόσμων. (Το ζήτημα, φίλοι, δεν είναι ανθρωπιστικό, αλλά ανθρωπολογικό.)

11/4/2003

Context 358

Ο Μέγας Ναπολέων… έσπερνε τις δημοκρατίες και φύτευε το δέντρο της ελευθερίας σε όσες χώρες υπέτασσε στρατιωτικά. (Το ίδιο έκανε και στο νησί μας, το 1797.) Οι Γάλλοι γίνονταν δεκτοί ως απελευθερωτές. Δεν αργούσε, όμως, να αρχίσει το πλιάτσικο. Και τότε οι ιδέες μπερδευόντουσαν. Αυτό που άλλοι θαύμαζαν, άλλοι το μισούσαν. Και κάποιες φορές, όπως στην αμυνόμενη έναντι των ναπολεοντείων στρατευμάτων Ισπανία, ο λαός φώναζε το εκπληκτικό: «Κάτω η ελευθερία!» (εννοώντας: «Κάτω οι Γάλλοι!»). (Κάπως έτσι έγιναν κι οι Γερμανοί εχθροί των γαλλικών ιδεών.)

      Η Ιστορία διδάσκει ένα μόνο πράγμα: ότι η Ιστορία δεν διδάσκει (αυτό το είπε ο πιο ευφυής αντιδραστικός του κόσμου: ο Κίσινγκερ). Και περισσότερο από αρνητική διδαχή, αυτή η διαπίστωση είναι μάλλον ανθρωπολογικού τύπου. Η φύσις του ανθρώπου είναι αυτή, ώστε καμία ιστορική συγκυρία (και κανένα καλό ή κακό κοινωνικό σύστημα) να μη μπορεί να ανατρέψει θεμελιώδεις νόρμες συμπεριφοράς.  

      Είναι, εξ άλλου, κι αυτό που κάποιος έλληνας φιλόσοφος ονόμασε ‘ετερογονία των σκοπών’: Για άλλα πάντα ξεκινάς (ή λες πως ξεκινάς) και άλλα σου βγαίνουν στον δρόμο.  

      Είναι βέβαιον ότι αυτά που θα παρακολουθήσουμε τους προσεχείς μήνες στο Ιράκ θα έβγαζαν πολύ γέλιο, αν δεν ήταν εκείνα τα ασταμάτητα ποτάμια αθώου αίματος στον σιωπηρό (και απεμπλουτισμένο) πόλεμο που μόλις τώρα αρχίζει.

12/4/2003

Context 359

Ο δικός μας πόλεμος… είναι εξ ίσου σφοδρός, ανελέητος, ακήρυχτος και εντελώς παράνομος. Δεν προβλέπεται από κανένα διεθνές δίκαιο, από καμία σύμβαση της Γενεύης, αν και τα θύματα είναι πάντα άμαχοι ανηπεράσπιστοι, και μάλιστα εντελώς ανυποψίαστοι όταν ξεκινούν για ένα ήσυχο, ηλιόλουστο σαββατοκύριακο. Μια νταλίκα, σαν ανίκητο άρμα μάχης, κλείνει τον δρόμο, η υπερβολική ταχύτητα, η προσπέραση, το άγχος, η μαγκιά και όλα κλείνονται σε λίγα δευτερόλεπτα. Και μετά ο επιτάφιος θρήνος.

      Αυτός ο δρόμος δεν πάει πουθενά. Η χαρά γίνεται πόνος, όσο να πεις ένα τραγούδι, όσο ν’ ακούσεις ένα τραγούδι από το στερεοφωνικό του σχολικού λεωφορείου.

      Ο δικός μας πόλεμος δεν έχει συλλαλητήρια, δεν έχει πανό, αλλά ατέλειωτες πομπές μαυροφορεμένων και χαροκαμένων. 2000 τέτοιες πομπές πραγματοποιούνται ετησίως σ’ όλη την χώρα. Χώρια οι δεκαπλάσιοι τραυματίες και καθηλωμένοι, που συνωθούνται, μαζί με συγγενείς και φίλους καρδιακούς, στα δημόσια νοσοκομεία.

      Δεν έχει νόημα και ρίμα ένας τέτοιος θάνατος. Δεν τον τραγουδάει κανένας ποιητής. Λίγα λουλούδια μένουν μόνο.

      Είναι και η βιασύνη. Να φθάσουμε πού; Και να αφήσουμε χρόνο για τι;

      Το τραγικό για τον Έλληνα είναι ότι αφυπνίζεται, συγκινείται και πάλλεται μόνο στα δύσκολα. Καμιά φορά, όταν όλα είναι αργά.

15/4/2003

Context 360

Ότι τα κινητά των νεκρών… παιδιών ηχούσαν ασταμάτητα, σαν δαιμονισμένα, και μετά τον θάνατο είναι η εικόνα (ο ήχος) που έμεινε ακίνητη στον νού: Η τεχνολογία της επικοινωνίας για μια επικοινωνία απαγορευμένη από νόμους θεϊκούς. Τα όρια. Να το σηκώσεις το κινητό τηλέφωνο; Τι να πεις; Και πώς να το πεις, να το αρθρώσεις, να το ψελλίσεις; Όλα δυνατά και όλα αδύνατα.

      Στην αυγή του 21^ου αιώνα τα μπορούμε όλα. Εκτός από ένα-δυό πραγματάκια, που δεν μπορούσαν ούτε οι αρχαιότεροι πρόγονοί μας. Να προκαλούμε τον θάνατο με τα ίδια μας τα χέρια, χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς θα κάνουμε όταν τον συναντήσουμε.

      Οι ενήλικες δεν επιτρέπεται να ρωτούμε. Τα παιδιά, που αντίκρισαν τον θάνατο, μπορούν. Νόμισαν ότι τα είχαμε κανονίσει όλα με ασφάλεια και προγραμματισμό. Νόμισαν ότι ξέρουμε. Και ξαφνικά αποδείχτηκε ότι ούτε ένα δέμα ξύλα κόντρα-πλακέ δεν μπορούμε να δέσουμε με σιγουριά. Γιατί μας εμπιστεύθηκαν τότε;

      Γιατί, πάλι, τόσες νταλίκες στους δρόμους; Τι διάολο κουβαλάνε, αναρωτιούνται τα πιτσιρίκια, που δεν μπορούμε να το παράγουμε εδώ, μόνοι μας; Οι ίδιοι οι οδηγοί θα μπορούσαν, αντί να κάθονται ώρες στο τιμόνι, ώρες να οργώνουνε τη γη, να σφυροκοπούνε το αμόνι. Κι όσο για την μανία της μετακίνησης των χιλιάδων σαββατιάτικων εκδρομέων, αυτή δεν φαίνεται ταξίδι πια, αλλά μετρήσιμο δημογραφικό μέγεθος μιας άτακτης φυγής από μια ζωή αβίωτη.

16/4/2003