Context 161-180

Context 161

Μανιφέστο της Ανκόνας… για τις ‘Γένοβες’, που έρχονται και θα γίνουν και χωρίς εμάς τους αποκλεισμένους 150 ‘επικίνδυνους τρομοκράτες’, που ως όπλα κατά της παγκοσμιοποιημένης τρομοκρατίας έχουμε τον λόγο και την ελεύθερη φυσική μας παρουσία παντού στον κόσμο (στην Γένοβα, στο Γκέτεμποργκ, στο Σηάτλ). Το μόνο που θέλουμε είναι να πάψουμε τον τρομερό μονόλογο της παγκοσμιοποίησης και, την ίδια στιγμή, την παγκοσμιοποίηση του τρομερού μονόλογου. Ασφυκτιούμε από την νεκρική σιωπή γύρω από τα όσα συμβαίνουν δίπλα μας και στον κόσμο όλο. Δεν μπορεί να συνεχίζεται έτσι ατάραχη αυτή η πολιτική που περιθωριοποιεί τους πολλούς και κάνει τον κόσμο επικίνδυνο για τις γενιές που θα γεννηθούν αύριο. Πρέπει να αρθρώσουμε τον άλλο λόγο, ή, για την ακρίβεια, τους άλλους λόγους, κατά της ‘συμφωνημένης’ αυθαιρεσίας. Δεν τους ψήφισε κανένα παγκόσμιο εκλογικό σώμα, για να αποφασίζουν για την γη ολόκληρη. Δεν τους ψήφισε, κυρίως, κανένα εκλογικό σώμα απαρτιζόμενο από αυτούς και αυτές που δεν γεννήθηκαν ακόμη και που αξιώνουν ένα κόσμο για να ζήσουν και να αναπνεύσουν ελεύθερα. Έχουν οι G8 και οι παρατρεχάμενοί τους ένα πρόβλημα δημοκρατικής και ηθικής νομιμότητας. Το σπουδαιότερο από όλα είναι να αναδείξουμε, σήμερα, αυτή την δημοκρατική και ηθική τους απαξίωση.   

21/7/2001

Context 162

Ο Παναγιώτης Κονδύλης... έγραφε για την σύγχρονη ψευδεπίγραφη οικουμενική ηθική: «Οι εντάσεις στο ανθρώπινο σύμπαν πιθανότατα θα αυξηθούν, και μάλιστα όχι παρά την διάδοση της οικουμενικής ηθικής αλλά παράλληλα με αυτήν. Η ηθικά φορτισμένη λέξη ‘άνθρωπος’ λειτουργούσε γλωσσικά ως τιμητικό επίθετο όσο την αντιπαρέθετε κανείς σε άλλα επίθετα. ‘Άνθρωπος’ σήμαινε πάντοτε κάτι ευγενέστερο και υψηλότερο σε σύγκριση με λέξεις όπως ‘ιουδαίος’ και ‘έλλην’, ‘χριστιανός’ και ‘εθνικός’, ‘λευκός’ ή ‘μαύρος’, ‘κομμουνιστής’ ή ‘φιλελεύθερος’. Από την στιγμή όμως που θα εκλείψουν οι μερικές έννοιες, όσες έχουν κατά καιρούς αντιπαρατεθεί στην καθολική έννοια ‘άνθρωπος’, η λέξη ‘άνθρωπος’ δεν θα αποτελεί πια επίθετο, δηλαδή δεν θα υποδηλώνει πια κάποια ανώτερη ιδιότητα, παρά θα μετατραπεί σε ένα ουσιαστικό που θα κατονομάζει απλώς ένα ορισμένο ζωικό είδος. Ο άνθρωπος ξεχώρισε από όλα τα άλλα ζωικά είδη ακριβώς επειδή δεν ήταν άνθρωπος και μόνο, χωρίς κανένα άλλο κατηγόρημα. Δεν αποκλείεται η συρρίκνωση του ανθρώπου στην ανθρώπινη ιδιότητά του και μόνον να εγκαινιάσει και να συνοδεύσει μια εποχή, όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι αναγκασμένοι να πολεμήσουν για αγαθά απολύτως απαραίτητα για την στοιχειώδη επιβίωση του ζωικού είδους ‘άνθρωπος’ – στην χειρότερη περίπτωση για αέρα και νερό.»

24/7/2001

Context 163

Το δικαίωμα του συνέρχεσθαι... του ελευθέρως διαδηλώνειν, του συνδικαλίζεσθαι, του διαφορετικώς ή αιρετικώς πολιτεύεσθαι καθώς και όλα τα άλλα ουσιώδη δημοκρατικά δικαιώματα θα ασκούνται από δω και μπρος στην έρημο Σαχάρα. (Στην διαδρομή προς την έρημο Σαχάρα θα υπάρχουν και διάφορα διαδικαστικά εμπόδια τύπου Ανκόνας.) Πέριξ της ερήμου Σαχάρας θα απλώνεται μια τεράστια κόκκινη ζώνη όπου θα ασκούνται τα υπόλοιπα δικαιώματα και όπου θα συνέρχονται οι ισχυροί της γης μαζί με τους όχι και λίγους παρατρεχάμενούς τους. Αυτό το μήνυμα έστειλαν οι ισχυροί της γης προς υποψιασμένους και ανυποψίαστους.

      Είπαν πολλοί ότι το κίνημα της ανυπακοής στην παγκοσμιοποιημένη εξουσία δεν έχει ενιαία άποψη. Άλλοι είπαν ότι δεν έχει καμία άποψη. Άλλοι ότι το μόνο που ξέρει είναι να πετάει πέτρες. Το κίνημα του Σηάτλ και της Γένοβας δεν έχει κανένα πολιτικό ευαγγέλιο μπροστά του. Αυτό, όμως, είναι το πλεονέκτημά του. Έχει στους κόλπους του χιλιάδες μορφωμένα, καλλιεργημένα και ευαίσθητα νέα παιδιά, που όπως αρνούνται να γίνουν γιάπηδες, αρνούνται και να προσκυνήσουν το οποιοδήποτε νέο ευαγγέλιο της πολιτικής. Πολιτικά δεν είναι αδαείς, κι ας αποστρέφονται τους πολιτικούς. Ξέρουν ότι αποτελούν την μειοψηφία σε ένα κόσμο που επιβραβεύει ποικιλοτρόπως το φτηνό. Διαλέγουν το ακριβό.

25/7/2001

Context 164

Ο πληθυσμός της γης... (δόξα τω Θεώ) τετραπλασιάσθηκε μεταξύ 1900 και 2000 μ.Χ.. Ο πλούτος και η επιστημονική και τεχνολογική γνώση, στο ίδιο διάστημα, πολλαπλασιάσθηκαν κατά εκατοντάδες φορές. Το συνολικό προϊόν που παράγουμε σήμερα ως ανθρωπότητα είναι 30 τρισ. δολάρια κι έχουμε ένα μέσο ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα 5.000 δολαρίων. Ο κόσμος όλος στατιστικώς ευημερεί. Το ότι 2 δισ. άνθρωποι πεθαίνουν της πείνας είναι ένα στατιστικό λάθος. Το ότι οι ισχυροί της γης εγκρίνανε, στην Γένοβα, κονδύλι για το AIDS λίγο πάνω από ό,τι κόστισε το πάρτι τους στην κόκκινη ζώνη (ή λίγο πάνω από ό,τι κοστίζει μια χολιγουντιανή ταινία) είναι μια άλλη λεπτομέρεια. Όπως και το ότι πάνω από μισό δισ. άνθρωποι έχουν εισόδημα όσο ο πλούτος τριών συνανθρώπων τους.

      Σύμφωνα με την ετήσια έκδοση World in Figures του Economist (1998), μια ακριβέστερη εικόνα του μέσου ετησίου κατά κεφαλήν εισοδήματος είναι η εξής, κατά ομάδα χωρών: G7 (οι πλουσιότερες χώρες): 28.000 δολάρια. Ευρωπαϊκή Ένωση (οι 15): 22.000 δολ.. Λατινική Αμερική: 3.000. Ανατολική Ευρώπη: 2.000. Ασία (πλην Ιαπωνίας): 800. Αφρική: 600. (Να πούμε ότι η Αφρική εισπράττει από εξαγωγές λιγότερα από ό,τι πληρώνει σε τοκοχρεολυτικές δόσεις.)

      Κι η ανισότητα εξακολουθεί να αυξάνεται! (Human Development Report, 1996 - 2000 ΟΗΕ.)      

26/7/2001

Context 165

Παγκοσμιοποίηση... εναντίον εθνικού κράτους. Μια τέτοια συζήτηση θα ήταν δύσκολη αν δεν ξεκαθαρισθούν τα νοήματα των λέξεων. Πόση παγκοσμιοποίηση χωράει στις αποφάσεις μιας κυβέρνησης, όταν αυτή αρνείται να σεβασθεί διεθνείς συμφωνίες και οικολογικές αναγκαιότητες (π.χ. ΗΠΑ και Κιότο); Και πόσο εθνικό κράτος χωράει στις αποφάσεις μιας κυβέρνησης, όταν, εν ονόματι του παγκοσμιοποιημένου συμφέροντος, αυτή αποδέχεται την βίαιη διάλυση των κρατών της γειτονιάς της (π.χ. Ελλάς και Βαλκάνια);

      Υπάρχουν - λένε  - προβλήματα για την αντιμετώπιση των οποίων το εθνικό κράτος είναι πολύ μικρό. Και εννοούν ότι οι διεθνείς οργανισμοί (π.χ. ΟΗΕ) είναι καλύτεροι. Πόσο, όμως, μπορούν να σταθούν οι διεθνείς οργανισμοί, όταν ένα ισχυρό εθνικό κράτος (π.χ. ΗΠΑ ή Κίνα) αντιτίθεται στις αποφάσεις τους; Και πόσο σοβαροί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι κάτι έχει πολιτική αξία, όταν καμία πολιτική αξία δεν έχει μια απόφαση που δεν εφαρμόζεται.

      Από την άλλη πλευρά, η παγκοσμιοποίηση είναι μόνον ένα ψευδο-θεώρημα που το επικαλούνται οι ισχυροί, για να αποσπούν την συναίνεση των αδυνάτων; Ή είναι και μια αδιάψευστη πραγματικότητα που επιβάλλει από μόνη της κάποιες καλές ή κακές συμπεριφορές στις εθνικές κυβερνήσεις;

      Και, τέλος, το ζήτημα της νομιμότητας σε όλα αυτά.

27/7/2001

Context 166

Ο Αύγουστος... αναφέρεται ως ο μήνας των ελαχίστων ειδήσεων, ή και των μη ειδήσεων. (Τον Αύγουστο δεν έχουμε ειδήσεις, φωνάζει ο Ουμπέρτο Έκο.) Όμως, ο Αύγουστος είναι ένας μήνας εκ προοιμίου σεβαστός κατά την λατινική του εκδοχή (αugustus = σεβαστός), καθ’ ότι τότε οι λαοί θεραπεύουν την ανία τους σε τόπους εξωτικούς. Τα ανακλαστικά τους γίνονται αισθητά περιορισμένα. Και τα σημαντικά περνούν ως ασήμαντα και τα ασήμαντα ως σημαντικά. Οι διακοπές των σταρ(!!) κυριεύουν τότε τα δελτία των ειδήσεων.

      Το Αύγουστο αυτό, λοιπόν, γράφτηκε και ο επίλογος(;;) του δεκαετούς γιουγκοσλαβικού εμφυλίου πολέμου. (Επίλογος, που θα αποδειχθεί και πρόλογος της νέας εποχής των βαλκανικών πολυ-προτεκτοράτων). Ο έλληνας υπουργός Άμυνας δήλωσε, με καθυστέρηση μιας δεκαετίας, ότι δεν πρέπει να αλλάξουν τα σύνορα των Βαλκανίων, γιατί κάτι τέτοιο θα έθετε κινδύνους!!

      Το ΝΑΤΟ συγκεντρώνει τα 3.000 δηλωμένα ουτσεκαδικά όπλα. Δηλαδή λιγότερα και παλαιότερης τεχνολογίας όπλα και απ’ αυτά που θα μάζευε κάποιος στην Κέρκυρα εν καιρώ κυνηγιού άγριας ή ήμερης πανίδας.

      Το 27 π.Χ. ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Οκταβιανός αναγορεύθηκε Αύγουστος, περιβληθείς φωτοστεφάνου ημιθέου. Είχε νικήσει όλους τους εξωτερικούς και εσωτερικούς αντιπάλους του.    

1/9/2001

Context 167

Ο Σεπτέμβρης... είναι ο μήνας της γλυκόπικρης μελαγχολίας για κάτι που φεύγει και σβήνει όπως σβήνουν οι χαραγμένες γραμμές στην αμμουδιά μόλις φυσήξει το πρώτο αεράκι. Είναι, όμως, και ο μήνας των σχολείων, των καινούριων τάξεων και βιβλίων και των καινούριων ονείρων για αγόρια και κορίτσια, αλλά και για μπαμπάδες και μαμάδες που (ευδοκίμως ή αδοκίμως) επενδύουν ανεκπλήρωτα προσωπικά όνειρα στα νεαρά βλαστάρια. Κι είναι, βεβαίως, και ο μήνας των μεγάλων λόγων υπουργών, πρωθυπουργών, πολιτικών και πολιτευτών για την παιδεία που αυτή την χρονιά, όπως κάθε χρόνο, θα είναι καλύτερη από πέρυσι.

      Η στήλη, ως προς το καλοκαίρι που φεύγει, εύχεται να κρατήσει ο καθείς μέσα του ένα μικρό καλοκαιράκι για τους κρύους μήνες που έρχονται. (Οι χειμερινοί κολυμβητές ξέρουν καλά την τέχνη.) Ως προς την νέα σχολική χρονιά, εύχεται να πιάσει τόπο το μήνυμα του κύκλου των χαμένων ποιητών. (Άδραξε, μικρέ και μικρή, την κάθε στιγμή της ζωής και της γνώσης!) Τέλος, ως προς τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, εύχεται να πάθουν όλα ολικό και μόνιμο γλωσσοδέτη.

      Ας δούμε το θετικό (κι ας παρακάμψουμε το αρνητικό που συνυπάρχει): Η ελληνική οικογένεια, περισσότερο από κάθε άλλη στον κόσμο και με κάθε θυσία, θέλει να σπουδάσει τα παιδιά της. Αυτό, από μόνο του, είναι ένα (εθνικό) κεφάλαιο.  

4/9/2001

Context 168

Το δημοψήφισμα... αποτελεί μια από τις δύο μορφές λαϊκής ετυμηγορίας. Η Αριστερά, χρόνια τώρα, παιδεύεται να πείσει ότι αρκούν 100.000 υπογραφές για να προκηρυχθεί, άνευ άλλης διατύπωσης, δημοψήφισμα. Είναι, λοιπόν, δύσκολο να πείσει ότι 3.000.000 υπογραφές του Χριστόδουλου απειλούν πολίτευμα και δικαιώματα και, άρα, πρέπει να διαγραφούν με μια μονοκονδυλιά.

      Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κείμενο των 3.000.000 υπογραφών στερείται κάθε σοβαρότητας. (Προφανώς, 3.000.000 συμπολίτες μου έχουν αντίθετη άποψη.) Είναι, όμως, υποκριτικό να ισχυρίζεται κάποιος ότι η αναγραφή του θρησκεύματος σε ένα χαρτί θα θέσει σε κίνδυνο τα μειονοτικά δικαιώματα. Και ισοδυναμεί με ομολογία ανυπαρξίας δικαιικού συστήματος προάσπισης δικαιωμάτων. (Θυμίζω δε ότι στην Ανκόνα μας γύρισαν πίσω όχι λόγω θρησκεύματος!)

      Το σημερινό σύνταγμα (στο άρθρο 44) αναθέτει σε Κυβέρνηση και Βουλή την ευθύνη προκήρυξης δημοψηφίσματος. (Όχι περισσότερα των δύο δημοψηφισμάτων ανά περίοδο Βουλής!). Και το αριστερό σχετικό αίτημα, βεβαίως, παραμένει. Προς τι, λοιπόν, τόση ρητορική απαξίωση της ίδιας της ιδέας του δημοψηφίσματος;

      Όταν, εν κατακλείδι, θίγεται ένα ανθρώπινο δικαίωμα, δεν αρνείσαι, με δικολαβισμούς, την δημοκρατία (του δημοψηφίσματος), αλλά, αντιθέτως, την αποδέχεσαι και την βαθαίνεις (με μέτρα ουσίας).     

5/9/2001

Context 169

Οι εισοδηματικές ανισότητες... στην Ελλάδα αμβλύνονται ή οξύνονται; Αν πιστέψουμε τις κυβερνητικές περί αναδιανομής του εισοδήματος διακηρύξεις, αμβλύνονται. Σύμφωνα, όμως, με την Eurostat (Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε.), οι περιφερειακές ανισότητες στο διάστημα 1993-1998 αυξήθηκαν (Eurostat 2001).

      Η Στερεά Ελλάδα, πλουσιότερη περιφέρεια, ήταν 9% πάνω από τον μέσο κατά κεφαλή εισόδημα της χώρας το 1993 και 18% το 1998. Η Ήπειρος, στην 13^η θέση, ήταν 17% κάτω από τον μέσο κατά κεφαλή εισόδημα το 1993 και 24% το 1998. Η Δυτική Ελλάδα, στην 11^η θέση, πέρασε από το μείον 10% στο μείον 13%. Τα Ιόνια Νησιά, στην 9^η θέση, πέρασαν από το μείον 8% στο μείον 10%. Τρεις μόνο περιφέρειες, το Νότιο Αιγαίο, η Κεντρική Μακεδονία και η Κρήτη, αντέστρεψαν το αρνητικό πρόσημο του 1993 σε θετικό πρόσημο το 1998. Οι άλλες δέκα περιφέρειες διατήρησαν τα πρόσημά τους, αυξάνοντας τους απόλυτους δείκτες και, άρα, εμφανίζοντας πραγματική αύξηση των περιφερειακών αποκλίσεων.

      Εν σχέσει με την Ε.Ε, η χώρα μας συνολικώς συνέκλινε ελαφρώς, περνώντας, στο διάστημα 1993-1998, από το 63% του ευρωπαϊκού μέσου κατα κεφαλήν εισοδήματος στο 66%. Βεβαίως, η σύγκλιση αυτή δεν αφορούσε όλους. (Π.χ. η Στερεά Ελλάδα ανέβηκε από το 72% στο 84%, ενώ η Ήπειρος έπεσε από το 46% στο 42%.)

7/9/2001

Context 170

Το Ινστιτούτο Εργασίας... (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ αποτελεί τομή στα συνδικαλιστικά ήθη της χώρας μας. Ένα άξιο επιτελείο επιστημόνων μελετά την οικονομία και τις συνθήκες εργασίας. Τα συνδικαλιστικά αιτήματα αποκτούν τεκμηρίωση και ποιοτικό περιεχόμενο.

      Το ΙΝΕ εκδίδει την ετήσια έκθεσή του λίγες ημέρες πριν τον καθιερωμένο πρωθυπουργικό (πανηγυρικό) λόγο στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης. Η φετινή έκθεση του ΙΝΕ υποστηρίζει ότι οι ανισότητες τα τελευταία χρόνια αυξάνονται, αντί να μειώνονται. Όπως καταλαβαίνει και ο πρωτοετής της πολιτικής, μια τέτοια (τεκμηριωμένη) θέση ακυρώνει ουσιαστικά τον σοσιαλιστικό περί δικαιοσύνης λόγο μιας κυβέρνησης, που από καιρού εις καιρόν ενθυμείται την σοσιαλιστική ρητορεία. Αποτέλεσμα: Ο πρωθυπουργός στον προχθεσινό του λόγο, με εντελώς απαξιωτικό τρόπο, αμφισβήτησε την βασιμότητα της δουλειάς του ΙΝΕ. Όμως, αυτό δεν ακυρώνει μόνο τον σοσιαλισμό. Ακυρώνει και την δημοκρατία. Όταν απαξιώνεις (και χωρίς στοιχεία) τον συνομιλητή σου, τα συνδικάτα και τους επιστημονικούς τους φορείς, τότε αρνείσαι την ίδια την διαλογική ουσία της δημοκρατίας.

      (Το ασφαλιστικό, πρώτο, ανέδειξε την αρνητική νοοτροπία μιας κυβέρνησης, που επιλέγει  να πληρώσει αδρά ξένους οίκους, αντί να συνομιλήσει με τα συνδικάτα και τους επιστημονικούς τους φορείς.)

11/9/2001

Context 171

Η Ρώμη είναι γυμνή... και λόγω της αυτοκρατορικής της υπεροψίας ανίκανη να καταλάβει την ανθρώπινη ουσία της πολιτικής και τον παράγοντα του τραγικά απρόβλεπτου και του πέραν κάθε φυσικού ελέγχου στοιχείου. Νομίζει πως μπορεί να φτιάξει μια αντιπυραυλική ασπίδα εναντίον κάθε εξωτερικής απειλής, την ίδια ώρα που μπορεί να δέχεται επιθέσεις από το εσωτερικό της. Τι είναι, όμως, εσωτερικό και τι εξωτερικό στην περίπτωση μιας παγκόσμιας ηγεμονίας, που δεν γνωρίζει φραγμούς στην δράση της;

      Η (εντελώς εσωτερική) περίπτωση του Μακ Βέη, του λευκού, προτεστάντη, αντισημίτη, υπερδεξιού και ήρωα του πολέμου του Ιράκ, θα έπρεπε να είναι διδακτική. Το 1995 ανατίναξε την καρδιά της Οκλαχόμα (το ομοσπονδιακό της κτίριο) και έστειλε στον θάνατο 168 αθώους ανθρώπους. (Η πρώτη επίσημη αμερικανική ανακοίνωση μιλούσε για κάποιον άραβα ισλαμιστή τρομοκράτη.) Η τρωτότητα της Αμερικής ήταν φανερή. Το ίδιο φανερή ήταν και η ανικανότητά της να καταλάβει ότι στην περίπτωσή της δεν είχε και πολύ σημασία η διάκριση μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού εχθρού.

      Ο θάνατος παιδιού στο Ιράκ ή στο Μανχάταν είναι εξ ίσου τραγικός. Ο φασισμός (ή κανιβαλισμός) της θεωρίας περί συλλογικής ευθύνης και αναγκαίων ‘παραπλεύρων ζημιών’ είναι εξ ίσου φρικώδης είτε εξαγγέλλεται από τρομο-κράτη είτε από τρομοκράτες.  

13/9/2001

Context 172

Οι ΗΠΑ… (ως κράτος) έχουν στο ενεργητικό τους μια ιστορία οβιδιακών μεταστροφών ως προς τις διεθνείς συνεργασίες τους. Αυτό οφείλεται στην ηθική ποιότητα των διεθνών συνεργατών τους (πράγμα που όμως δείχνει και την δική τους ηθική ποιότητα).

      Το 1989, έτος τέλους του Ψυχρού Πολέμου, 24.000 αμερικανοί στρατιώτες εισέβαλαν στον Παναμά για να συλλάβουν τον πρώην συνεργάτη (επί θεμάτων ναρκωτικών και διώρυγας) της CIA στρατηγό Μανουέλ Νοριέγκα. Τo 1991, μια πολυεθνική στρατιωτική δύναμη 500.000 στρατιωτών υπό αμερικανική διοίκηση επετέθη εναντίον του Ιράκ και του πρώην συνεργάτη (κατά του Ιράν) των ΗΠΑ Σαντάμ Χουσεϊν. Το 1999, μια άλλη πολυεθνική δύναμη υπό αμερικανική διοίκηση επετέθη εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και του πρώην συνεργάτη των ΗΠΑ (την εποχή της συμφωνίας του Ντέιτον) Μιλόσεβιτς. Τις ημέρες αυτές, οι ΗΠΑ ξιφουλκούν εναντίον του παλιού συνεργάτη τους Μπιν Λάντεν. Οι Αμερικανοί γνώριζαν το ποιόν των φυλάρχων και άλλων ηγετών του Αφγανιστάν, όταν όλοι μαζί έδιναν τον υπέρ πάντων αγώνα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. (Οι Αμερικανοί χρηματοδότησαν και τους τρομερούς Ταλιμπάν.)

      Οι σημερινοί συνεργάτες (κυβερνήσεις και λοιποί οργανισμοί) των ΗΠΑ θα πρέπει να αρχίσουν να φοβούνται τις εκπληκτικές μεταστροφές αυτές. Ποιος ξέρει τι τους επιφυλάσσει το αύριο;       

14/9/2001

Context 173

«Η παγκοσμιοποίηση… δεν θα είναι μονόπλευρη, δεν θα αφορά δηλαδή μόνον τα χρηματιστήρια ή τα ‘ανθρώπινα δικαιώματα’, αλλά θα επεκταθεί εξ ίσου στην ανομία, στο οργανωμένο και στο ανοργάνωτο έγκλημα, στην διεκδίκηση των πάντων εκ μέρους των πάντων, όπου τον αγώνα των κρατών και των εθνών θα τον διαδεχθεί, τουλάχιστον εν μέρει, ο αγώνας ανθρώπου με άνθρωπο.» (Κονδύλης 1997 [1988]).

      Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Κονδύλη, κατά του δύο παγκοσμίους πολέμους υπήρξε ολοκληρωτική εμπλοκή του πληθυσμού και κινητοποίησή του με άμεση ή έμμεση επιστράτευση είτε στο μέτωπο είτε στα μετόπισθεν, για την παραγωγή όπλων και πολεμοφοδίων, χωρίς όμως να καταργηθεί η διάκριση μεταξύ μαχίμων και αμάχων. Σήμερα, που τα όπλα παράγονται σχετικά φτηνά και γρήγορα και που η δύναμη πυρός αυξάνεται συνεχώς, δεν χρειάζεται πια να επιστρατευθούν μάζες για την παραγωγή και την διάδοσή τους. «Έτσι, όμως, μπορεί να χαθεί και το νόμιμο μονοπώλιο της ένοπλης βίας και να σβήσουν τα όρια ανάμεσα σε μαχίμους και αμάχους, ανάμεσα σε πόλεμο και ειρήνη. Και όταν χάνονται τα όρια ανάμεσα σε πόλεμο και ειρήνη, δεν απορροφά η ειρήνη τον πόλεμο: Ο πόλεμος καταπίνει την ειρήνη και γίνεται ‘ολοκληρωτικός’ με την εφιαλτικότερη έννοια του όρου.» (Κονδύλης 1997 [1988]).

15/9/2001

Context 174

Το Αφγανιστάν... (χώρα πενταπλάσια σε έκταση και διπλάσια σε πληθυσμό από την Ελλάδα), αυτή η πάμφτωχη χώρα με την ποικιλία νομαδικών φυλών και εθνοτήτων, είναι το πρώτο buffer state (ουδέτερο κράτος – απορροφητήρας κραδασμών) της παγκόσμιας ιστορίας. Αποτέλεσμα του μεγάλου βρετανο-ρωσικού ανταγωνισμού του 19^ου αιώνα. Τα αφγανικά σύνορα είναι αυτά που χωρίζουν την νότια Ρωσία του 19^ου αιώνα (Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν) από τις τότε βορειοδυτικές βρετανικές Ινδίες (Πακιστάν) με μια ορεινή ζώνη, η οποία στα δυτικά συνορεύει με το Ιράν και στα ανατολικά της γίνεται μια λεπτή ζώνη που φθάνει μέχρι την Κίνα. Το δίλημμα της Βρετανίας, μετά το 1868 (όταν η Ρωσία έφθασε στα βόρεια σύνορα του Αφγανιστάν) υπήρξε το εάν θα επεξέτεινε την ινδική αυτοκρατορία της βορειοδυτικώς, συγκρουόμενη με την Ρωσία στα βουνά του Αφγανιστάν, ή θα επέβαλε αυτή την τεράστια (αλπικής φυσιογνωμίας) ορεινή και δύσβατη περιοχή ως ουδέτερη ζώνη ασφαλείας έναντι μιας απειλητικής ρωσικής αυτοκρατορίας. Οι βρετανοί στρατηγικοί σύμβουλοι της εποχής είχαν χωρισθεί σε δύο στρατόπεδα: σ’ αυτό της ‘πονηρής δράσης’ (mischievous activity), που πρότεινε την πρώτη λύση, και σ’ αυτό της ‘αριστοτεχνικής αδράνειας’ (masterly inactivity), που πρότεινε την δεύτερη λύση. Επικράτησε το δεύτερο στρατόπεδο.           

18/9/2001

Context 175

Ο κ. Μπιν Λάντεν... το 1984 ήταν επικεφαλής μιας οργάνωσης, της ΜΑΚ (Maktab al Khidamar), η οποία, επιστρατεύοντας τους λεγόμενους ‘άραβες Αφγανούς’, πολέμησε στο πλευρό των αφγανών ανταρτών. Η ΜΑΚ υπήρξε προϊόν της συνεργασίας της αμερικανικής CIA και της αντίστοιχης πακιστανικής ISI, με στόχο την επικράτηση των μουτζαχεντίν επί των Σοβιετικών. Ως τέτοιο (προϊόν) χρηματοδοτήθηκε αφειδώς από κονδύλια του αμερικανικού προϋπολογισμού (και του αμερικανικού λαού). Η ΜΑΚ με την νέα της ονομασία, Al Quida, το 1991, αποφάσισε να στρέψει τα πυρά της στους νέους καταπατητές της ισλαμικής πατρίδας, τους Αμερικανούς. Και το ερώτημα, που δεν θα απαντηθεί από τις δυστυχείς οικογένειες των θυμάτων του τρομερού τρομοκρατικού χτυπήματος, ούτε βεβαίως από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και του Πακιστάν, ερώτημα που θέτει ευφυώς κυριακάτικο δημοσίευμα, είναι το εξής: Πώς μια οργάνωση, που γεννήθηκε, συγκροτήθηκε, εξοπλίσθηκε και εκπαιδεύτηκε από ξένες μυστικές υπηρεσίες, αυτονομήθηκε κάποτε πλήρως, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό με τον δημιουργό της;

      Το Context σε μια ιστορική στιγμή, που ο κόσμος, εν ονόματι της αντιτρομοκρατίας, απειλείται να υπαχθεί στην εξουσία των μυστικών υπηρεσιών, απορρίπτει την θεωρία της παγκόσμιας συνομωσίας. Απορρίπτει, όμως, και τη θεωρία της παγκόσμιας αθωότητας.   

19/9/2001

Context 176

Η ‘νέα διπλωματία’... της Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ) ήρθε μετά την λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου να αντικαταστήσει την προπολεμική ‘παλαιά διπλωματία’ των μυστικών σχέσεων μιας περιορισμένης διεθνούς ελίτ διπλωματών. Η μυστική παλαιά διπλωματία θεωρήθηκε ως μια από τις βασικές αιτίες του πολέμου. Οι δημοκρατίες έπρεπε, μετά τον πόλεμο, να άρουν την εμπιστοσύνη τους από την πρακτική των αδιαφανών συμφωνιών και πρωτοκόλλων, που πίσω από τις πλάτες των λαών όριζαν σύνορα, εδάφη και πλουτοπαραγωγικές πηγές. Η μεγάλη συζήτηση που έγινε τότε ήταν μια συζήτηση για το πώς θα εκδημοκρατίζονταν οι διεθνείς σχέσεις. Η ΚΤΕ (προάγγελος του σημερινού ΟΗΕ) ήταν η έκφραση του αιτήματος για περισσότερη διαφάνεια στις διεθνείς σχέσεις. (Τα βαθύτερα αίτια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της κατάρρευσης της ΚΤΕ πρέπει να αναζητηθούν στις προ του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου συνθήκες.)

      Μετά το τρομερό σοκ του πρόσφατου τρομοκρατικού χτυπήματος το μόνο που δεν συζητείται είναι η ‘παλαιά διπλωματία’ των μυστικών υπηρεσιών, που πίσω από τις πλάτες των λαών στρατολογούσαν μέχρι χθες τις πιο σκοτεινές δυνάμεις της υφηλίου για νόμιμους ή άνομους σκοπούς. Αντιθέτως, εκείνο που ακριβώς συζητείται τούτη την ώρα είναι η περαιτέρω ενδυνάμωσή τους.

21/9/2001

Context 177

Η τρομοκρατία... ως έννοια εισήχθη στην πολιτική ορολογία την περίοδο 1793-1794 της Γαλλικής Επανάστασης, όταν επικράτησε το ακραία αδιάλλακτο (και εξ αυτού του λόγου ηλίθιο) πνεύμα μιας ομάδας επαναστατών, εναντίον κάθε υποψίας επιείκειας και ελέους. Εκατό χρόνια μετά, στην περίοδο 1895-1905, η τρομοκρατία εμφανιζόταν ως η συνήθης πρακτική ορισμένων αναρχικών υπερεπαναστατικών ομάδων εναντίον γαλαζοαίματων και υψηλών προσώπων. Εκατό χρόνια μετά, στις μέρες μας δηλαδή, η τρομοκρατία καθίσταται η μεγάλη απειλή του παγκόσμιου συστήματος, στρεφόμενη κατά οποιουδήποτε πράγματος ή προσώπου κινείται (ανεξαρτήτως φύλου, φυλής και ηλικίας).

      Η τρομοκρατία, όμως, πέραν της αντιεξουσιαστικής της παράδοσης, χαρακτηρίζεται και από μια παράδοση συνεργασίας με τους σκοτεινούς κύκλους της ίδιας της εξουσίας. Είναι εύκολο να μεταστραφεί κανείς, κατά τρόπο οβιδιακό, κινούμενος στο σκοτάδι της αδιαφάνειας, εκεί που η πολιτική μπλέκεται με το κοινό έγκλημα, εκεί που ο εκβιασμός αποτελεί το νόμιμο μέσο συναλλαγής, εκεί που κανείς δεν δεσμεύεται έναντι κανενός. Γι αυτό, η λύση στο πρόβλημα της τρομοκρατίας δεν θα έρθει με το περισσότερο σκοτάδι, που υπόσχονται σήμερα κυβερνήσεις και μυστικές υπηρεσίες, αλλά μπορεί να έρθει με περισσότερο φως, περισσότερη διαφάνεια και δημοκρατία.

22/9/2001

Context 178

Τα σενάρια... περί υπόπτων και ενόχων του μεγάλου τρομοκρατικού κτυπήματος της 11^ης Σεπτεμβρίου είναι ήδη τόσο πολλά, ώστε κάθε επιπλέον σενάριο καθιστά πιο θολό το ήδη θολό τοπίο. (Ιδίως η αριστερά έχει μια ακατάσχετη τάση πολλαπλασιασμού των σεναρίων.) Αντιστοίχως, έχουν προταθεί επί του θέματος άπειρες θεωρίες, όπως η θεωρία της σύγκρουσης αρχών, η θεωρία της σύγκρουσης πολιτισμών, η θεωρία της σύγκρουσης συμφερόντων.

      Υπάρχουν, όμως, κάποιες ακλόνητες βεβαιότητες: Το τρομοκρατικό κτύπημα διεπράχθη από αποφασισμένους φανατικούς ισλαμιστές, που δεν θα διέθεταν την ζωή τους παρά μόνον για τις ιδέες τους (όσο αποκρουστικές και αν είναι αυτές!). Οι φυσικοί αυτουργοί είναι τώρα νεκροί (αυτοδικαιωθέντες!). Το κτύπημα είχε χιλιάδες αθώα θύματα. Η συγκεκριμένη οργάνωση, η Al Quida, που φέρεται ως η πιο άμεσα αναμεμειγμένη στο κτύπημα, δεν εγεννήθη εκ παρθενογενέσεως, αλλά (ως ΜΑΚ) εκ της βουλήσεως δύο μυστικών υπηρεσιών (μιας αμερικανικής και μιας πακιστανικής) καθώς και φανατικών ισλαμιστών, διατεθειμένων να θυσιάσουν την ζωή τους στην (αντισοβιετική) τζιχάντ (έναντι μετά θάνατον ικανοποιήσεως). Τα θύματα των επικείμενων(;) αμερικανικών βομβαρδισμών θα καταγραφούν στις ‘παράπλευρες ζημιές’. Νέοι τρομοκράτες θα γεννηθούν μέσα από την απελπισία που γεννά η μεγάλη ανισότητα.     

25/9/2001

Context 179

Η μοναξιά της Αφγανής... γυναίκας πίσω από την μπούργκα (την ερμητική φυλακή του κλειστού μαντηλοειδούς ενδύματος) θυμίζει το παλιό ρητό των αναρχικών: Πέρα από τον ιμπεριαλισμό υπάρχει και η μοναξιά. (Πέρα από την αυτοκρατορία του κακού των ΗΠΑ υπάρχει και η αυτοκρατορία του σκοταδιού της μπούργκας.) Η απελπισία των ανυπεράσπιστων μουσουλμάνων κοριτσιών, σε πολλές μουσουλμανικές χώρες, που κατά την εφηβεία υφίστανται την βάρβαρη υποχρεωτική κλειτοριδεκτομή (για να στερηθούν μια για πάντα την ηδονή) και που κατά την ωρίμανσή τους μαστιγώνονται για να μην επιδεικνύουν γυμνά τα μπράτσα, θυμίζει ότι πέρα από την μοναξιά υπάρχει και η απελπισία. Το ότι σήμερα (ειδικά σήμερα!), εν όψει βομβαρδισμών, αναδεικνύονται αυτά τα προβλήματα (της μοναξιάς και της απελπισίας) θυμίζει ότι πέρα από τον ιμπεριαλισμό, την μοναξιά και την απελπισία υπάρχει και η τεράστια υποκρισία των ιμπεριαλιστών. Η καταπάτηση των στοιχειωδέστερων δικαιωμάτων των γυναικών, εν ονόματι Κορανίου, συμβαίνει σε χώρες που επί συνεχείς δεκαετίες υπέστησαν την αδικία εκ μέρους μιας Δύσης (ή ενός Βορρά) που θεώρησε ότι μπορεί να προχωρήσει μόνη της (ή μόνος του) σε μια φρενήρη πορεία προόδου και πλουτισμού. Το (πολιτικό, φανατικό) Ισλάμ ήταν μια κάποια λύση για τους φτωχούς περήφανους λαούς, που έβλεπαν να χάνουν την περηφάνια τους!

29/9/2001

Context 180

Ο Edward Said… είναι ένας σπουδαίος παλαιστίνιος καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια των ΗΠΑ. Γνώστης της παγκόσμιας λογοτεχνίας, έδειξε στο βιβλίο του Οριενταλισμός πώς μέσα από τα ευρωπαϊκά κείμενα του 19^ου αιώνα συστηματικά αναδύθηκε η εικόνα μιας Ανατολής χωρίς λαούς ή μιας Ανατολής με αμάθεια και βαρβαρότητα. Η τελική κατάκτηση θα ήταν μια κατάκτηση χωρίς πόνο και σπαραγμό. Γράφει, λοιπόν, αυτές τις δύσκολες μέρες ο Said (στον Observer): «Το Ισλάμ και η Δύση δεν αρκούν σαν λάβαρα για να τα ακολουθήσει κανείς τυφλά. Ορισμένοι θα το κάνουν, αλλά για τις επερχόμενες γενιές που θα καταδικαστούν σε ένα παρατεταμένο πόλεμο και στα δεινά του, χωρίς έστω μια κριτική στάση, χωρίς να έχουν εξετασθεί οι αλληλοεξαρτώμενες ιστορίες αδικίας και καταπίεσης, χωρίς να έχει καν επιχειρηθεί μια από κοινού χειραφέτηση και αμοιβαία ενημέρωση, η σύνταξη κάτω από ένα λάβαρο φαίνεται περισσότερο σκόπιμη παρά αναγκαία. Η δαιμονοποίηση του Άλλου δεν αποτελεί επαρκή βάση για οποιαδήποτε σοβαρή πολιτική, σίγουρα όχι τώρα που οι ρίζες της τρομοκρατίας στην αδικία μπορούν να ανιχνευθούν και οι τρομοκράτες να απομονωθούν, να αποθαρρυνθούν ή να αναγκασθούν να διακόψουν την δράση τους. Χρειάζεται υπομονή και μάθηση, αλλά η επένδυση θα είναι αποδοτικότερη από την ακόμη περισσότερη βία και τον πόνο.»

2/10/2001