Context 181-200

Context 181

Μετά την δήλωση Μπερλουσκόνι... σύμπασα η χριστιανοσύνη αισθάνεται καλύτερα. Ο χριστιανικός πολιτισμός είναι ανώτερος του ισλαμικού πολιτισμού και το διακηρύσσει. Οι βάρβαροι τρομοκράτες και οι μισογύνηδες Ταλιμπάν δεν θα μπορούσαν να είναι χριστιανοί.

      Ξεφυλλίζοντας το προτελευταίο ιστορικό ένθετο της Ελευθεροτυπίας, έπεσε η ματιά μου σε αποσπάσματα από τις Παραδόσεις (1904) του Νικολάου Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας. Καταγράφει ο Πολίτης παροιμιώδεις μισογυνικές (ταλιμπανικού τύπου) εκφράσεις του (χριστιανικού) τόπου μας για την πανώλη, που γνωστή ως Μαύρος Θάνατος θέριζε εκατομμύρια ζωές κατά τον Μεσαίωνα. Π.χ.: «Η πανούκλα είναι μια γυναίκα τυφλή που γυρίζει και σκοτώνει όποιον αγγίζει.» Αλλού: «Η πανούκλα είναι μια γυναίκα μαυροφόρα.» Στην Μακεδονία: «Την πανούκλα την φέρνουν τρεις γριές.» Πολλαχού: «Λένε πως η πανούκλα ήταν μια αράπισσα(!!!) αμίλητη και απλησίαστη.» (Μόνο στην Κέρκυρα δεν την παρομοιάσανε με γυναίκα, κι έκανε το θαύμα του ο Άγιος: «Θηρίο η πανούκλα, λιοντάρι και μαϊμού μαζί.»)

      Αυτά ως προς το Άλλο φύλο. Ως προς την Άλλη φυλή (και θρησκεία), τους Εβραίους, οι μισοί Εβραίοι στην Ευρώπη εσφαγιάσθησαν από τους χριστιανούς ως «υπαίτιοι» της πανώλης.

      Δεν είναι μονοπώλιο, λοιπόν, κανενός η βαρβαρότητα!

3/10/2001

Context 182

Μύδρους κατά της δικαιοσύνης... και της εισαγγελικής της λειτουργίας, σε διάστημα ενός μόνον μηνός, εξαπέλυσαν κυβερνητικά στελέχη με εξόχως ανοίκειο τρόπο. Δυο εισαγγελείς (Ασπρογέρακας, Γεράκης) απηύθυναν σοβαρότατες κατηγορίες για θέματα κακής (κυβερνητικής) διαχείρισης εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Πρόκειται για ζητήματα που αφορούν σκανδαλώδη συμπεριφορά της δημόσιας εταιρείας ΔΕΚΑ στα γνωστά προεκλογικά χρηματιστηριακά παιγνίδια (με ευθύνες Παπαντωνίου, Δρυ, Χριστοδουλάκη) και πρόκειται και για ουσιώδεις παρατυπίες στην σύνταξη του γνωστού χαίνοντος Κτηματολογίου (με ευθύνες Λαλιώτη). Οι κρίνοντες κρίνονται, είπε ο λαλίστατος Λαλιώτης. Αλλά και οι κρίνοντες τους κρίνοντες κρίνονται κάποια στιγμή. Να ένα θέμα για το συνέδριο!

      Αντιγράφω κι ένα κομμάτι από άρθρο στελέχους του κυβερνητικού κόμματος στην κυριακάτικη αδελφή εφημερίδα: «Διορίζουν σε θέσεις ημέτερους και εκείνοι, με την σειρά τους, την ώρα της λαϊκής κρίσης, θα βοηθήσουν από τις επιτελικές θέσεις που τους χαρίστηκαν. Ένας φαύλος κύκλος στασιμότητας της ελληνικής κοινωνίας. Ιδιοτελείς στρατηγικές στο όνομα της ανάπτυξης, της δημοκρατίας και του λαού.» Να άλλο θέμα για το συνέδριο! Τώρα που τα σοσιαλιστικά συνέδρια δεν ασχολούνται, πλέον, με το ζήτημα της ειρηνικής ή πολεμικής μετάβασης στον σοσιαλισμό, να θέματα!    

4/10/2001

Context 183

Ο ελληνικός σινεμάς... (ο παλιός, καλός...) έχασε άλλο ένα αστέρι. Ο Κώστας Χατζηχρήστος θα αστειεύεται τώρα με τον Σταυρίδη, τον Αυλωνίτη, την Βασιλειάδου, τον Κωνσταντάρα, τον Ηλιόπουλο, τον Ρίζο, την Νοταρά, τον Παπαγιαννόπουλο κι όλα τα μεγάλα παιδιά της παλιάς καλής κωμικής παρέας (που ήταν και η πιο προσωπική μας παρέα, όταν μεγαλώναμε).

      Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος έχει γράψει ότι ο Έλληνας δεν έχει χιούμορ, έχει πλάκα (εκ του πλακώνω = χτυπώ). Πράγματι όλη αυτή η παρέα είχε πλάκα, κι όχι χιούμορ, άμα την δεις σαν άθροισμα μεμονωμένων ατόμων. Άμα την δεις, όμως, σαν ομάδα, όπου ο ένας συμπληρώνει τον άλλο, τότε διαπιστώνεις τους χυμούς που ρέουν γύρω της και ποτίζουν τούτη τη γη. Οι χυμοί είναι το χιούμορ (η αγγλική λέξη humor προέρχεται από την ελληνική χυμός).

      Γράφει σ’ ένα παλιό Διαβάζω (Ν.124) ο Στάθης Βαλούκος: «Η φαρσοκωμωδία χαρτογράφησε όλη την εθνική μας αντι-εποποιϊα, και παρ’ ότι μεμονωμένα οι ταινίες αποτελούν ασήμαντα επεισόδια της καθημερινής αλλοτρίωσης, στο σύνολό τους αρθρώνουν ένα βαθύτατα γκροτέσκο και σαρκαστικό λόγο, μας δείχνουν μια τερατουργία που έγινε μπροστά στα μάτια μας χωρίς να την αντιληφθούμε. Κι αν στις ταινίες αυτές δεν υπάρχουν στυλιστικά ή φορμαλιστικά επιτεύγματα, υπάρχει το βαθύτερο νόημα του κινηματογράφου.»

5/10/2001

Context 184

Κοντράστ συναισθημάτων... μπροστά στις εικόνες του πρώτου πολέμου του 21^ου αιώνα (ή του πρώτου ασύμμετρου πολέμου της παγκόσμιας ιστορίας). Εικόνες από ένα μέλλον που δεν αξίζει στο ανθρώπινο γένος. Το άθλιο παραλήρημα του επικοινωνούντος με τον Θεό (αλ Λαχ) Μπιν Λάντεν. Το άθλιο παραλήρημα της αλαζονείας των πλανηταρχών που κάθε λίγο εξορμούν με τα απίθανα όπλα τους εναντίον του εκάστοτε σατανά (με τον οποίον, όμως, σατανά μέχρι χθες συνεργάζονταν εναντίον ενός άλλου σατανά).

      Μαντήλια που απελπισμένα ανεμίζουνε οι έγκλειστοι των διδύμων πύργων. Εξαθλιωμένα προσφυγόπουλα του Αφγανιστάν, που αναζητούν σπόρους σε ποντικοφωλιές. Αλαλάζοντα πλήθη ρακένδυτων φανατισμένων ισλαμιστών, που αποτινάζουν την ταπείνωσή τους. Γυναίκες πίσω ή κάτω από την μπούργκα και το μαστίγιο. Κορμιά που πέφτουν σαν κούκλες από τα καιγόμενα παράθυρα των πύργων. Βρώμικες συμμαχίες των Αμερικανών, που εξέθρεψαν όλους τους αιμοσταγείς φυλαρχικούς στρατούς του Αφγανιστάν (αιμοσταγής και η Βόρεια Συμμαχία, σύμφωνα με τις καταγγελίες διεθνών οργανώσεων). Φλεγόμενη Παλαιστίνη, φλεγόμενο Ιράκ, φλεγόμενη Γιουγκοσλαβία. Εκατομμύρια δυστυχισμένα πλάσματα. Και η πολυτελής υποκρισία της Δύσης να κάνει πόλεμο και, την ίδια ώρα, να παίζει τον Μεγάλο Αδελφό, κλεισμένη στον μακάριο αυτισμό της.

9/10/2001

Context 185

Ασύμμετρος πόλεμος... λέγεται ο πόλεμος αυτός, γιατί δεν ισχύει η συμμετρική σχέση μέσων και σκοπών, που γνωρίζαμε από τους συμβατικούς μέχρι σήμερα πολέμους. Μικρά μέσα, πλέον, μπορούν να επιτύχουν μεγάλους σκοπούς. Και αντιστρόφως: μεγάλα μέσα επιτυγχάνουν μικρούς σκοπούς. 19 αποφασισμένοι αεροπειρατές οπλισμένοι με χαρτοκόπτες κλονίζουν μια αυτοκρατορία. Και μια αυτοκρατορία με τον υπερσύγχρονο στρατό της και τα δορυφορικά της συστήματα εξορμά για να βομβαρδίσει ανθρώπους των σπηλαίων. 

      Αυτή η μη αναλογική, μη-γραμμική (non-linear), ασύμμετρη (asymmetrical) σχέση μέσων και σκοπών είναι χαρακτηριστική τόσο των πολύπλοκων (complex) συστημάτων όσο και των χαοτικών (chaotic) συστημάτων, σύμφωνα με τις αντίστοιχες σύγχρονες φυσικομαθηματικές θεωρίες της πολυπλοκότητας και του χάους. Και στα μεν και στα δε, πολύ μικρές ή και απειροελάχιστες αιτίες παράγουν εξαιρετικά μεγάλα αποτελέσματα. Στα πρώτα (τα πολύπλοκα συστήματα) η οργάνωση και η τάξη προοδευτικώς αυξάνονται, ξεκινώντας από αδόμητες καταστάσεις, ενώ στα δεύτερα (τα χαοτικά συστήματα) συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: ξεκινώντας από δομημένες καταστάσεις, η αταξία (ο βαθμός εντροπίας) προοδευτικώς αυξάνεται. Το σημερινό σύστημα είναι πολύπλοκο ή χαοτικό; Παράγει τάξη ή αταξία;

10/10/2001

Context 186

Κοινές αλήθειες... που αποκρύπτονται από τον πιο απληροφόρητο λαό της γης (όχι τον αφγανικό, αλλά τον δυστυχή αμερικανικό), για να συνεχισθεί ο πόλεμος κατά των σπηλαίων του Αφγανιστάν: Αλήθεια πρώτη: Όταν ως πολιτισμένο κράτος δέχεσαι τρομοκρατική επίθεση, προσφεύγεις στην διεθνή δικαιοσύνη. Κι αυτή σε δικαιώνει, όπως πράγματι το 1988 δικαίωσε την εκλεγμένη κυβέρνηση της Νικαράγουας έναντι των αμερικανικών τρομοκρατικών βομβαρδισμών στην χώρα αυτή κατά τα προηγούμενα χρόνια. Σκάνδαλο: οι Αμερικανοί ποτέ δεν κατέβαλαν την αποζημίωση στην Νικαράγουα ως όφειλαν! Κι όμως, η απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου μιλούσε ουσιαστικά για τρομοκρατία (σε συνεργασία με τους μισθοφόρους Κόντρας) με χιλιάδες θύματα.

      Αλήθεια δεύτερη: Η τρομοκρατία δεν πολεμιέται. Η βιοχημική τρομοκρατία (π.χ.) δεν αντιμετωπίζεται με κανένα πόλεμο. Δεν πάνε δύο χρόνια από τότε που το FBI συνέλαβε στις ΗΠΑ κάποιο βιοχημικό αμερικανό πολίτη (λευκό, ακροδεξιό), που στο οικιακό του εργαστήριο καλλιεργούσε το βιολογικό υλικό, που θα μετέτρεπε σε όπλο. Την πρώτη ύλη είχε εφοδιασθεί από το Διαδίκτυο! Αλήθεια τρίτη: Αν αναζητήσουμε σε κάποιο βάθος τους ηθικούς αυτουργούς (χρηματοδότες) της διεθνούς τρομοκρατίας, θα φτάσουμε πολύ μακριά! (όπως στην περίπτωση του Ιρανγκέϊτ, για την χρηματοδότηση των Κόντρας της Νικαράγουας).    

11/10/2001

Context 187

Στο αντιπολεμικό συλλαλητήριο... συμμετέχει η στήλη, γιατί κανείς/καμία (εκτός απ’ τα παιδιά) δεν είναι αθώος/α σε τούτο το παιγνίδι. 62 χώρες βρίσκονται στις ρωμαϊκές προγραφές, αφού σε τόσες χώρες δικτυώνεται ο Οσάμα.

      Όλοι θεωρούμαστε πια ύποπτοι, μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου. (Τι θα γίνει, αλήθεια, αν ένας κερκυραίος 17νοεμβρίτης χτυπήσει στην Αμερική; Θα βομβαρδιστεί η Σπιανάδα και το Καμπιέλο; Πότε θα πουν οι Ηνωμένες Πολιτείες ‘νενικήκαμεν’;)

      Ένα μήνα μετά το κτύπημα της 11^ης Σεπτεμβρίου, η πόρτα της παραφροσύνης παραμένει ανοιχτή. Σ’ αυτό το διάστημα χιλιάδες νέοι τρομοκράτες στρατολογήθηκαν στις γραμμές του μίσους, του τρόμου και του αίματος.

      Σεβασμός στα θύματα της 11^ης Σεπτεμβρίου σημαίνει επαγρύπνηση, δικαιοσύνη, σταμάτημα, τώρα!, του πολέμου. Δεν παραδώσαμε εμείς τους αμερικανικούς πυραύλους Στίγγερ, που αυτή την στιγμή φυλάσσονται μέσα στα σπίτια των φοβερών Ταλιμπάν. Δεν παίξαμε εμείς με το πολιτικό Ισλάμ (υπέρ του πολιτικού Ισλάμ στην αρχή, κατά του πολιτικού Ισλάμ μετά).

      Το αντιπολεμικό συλλαλητήριο είναι ο τρόπος με τον οποίον αποδίδουμε σεβασμό και τιμή στα αθώα θύματα της Νέας Υόρκης και κάθε άλλης γης που θα ματοβαφτεί στο μέλλον. Ο πόλεμος είναι προσβολή στην μνήμη των νεκρών όλων των πολέμων.

12/10/2001

Context 188

Στα παραλειπόμενα ενός συνεδρίου... μαθαίνει κανείς ότι 30.000 Έλληνες και Ελληνίδες είναι εγγεγραμμένοι/ες σε περισσότερα του ενός κόμματα. (300 μας αναλογούν στην Κέρκυρα;) Πρόκειται για ένα τζογαδόρικο κλασικό παιγνίδι του χρηματιστηρίου, που λέγεται διασπορά του ρίσκου σε περισσότερα του ενός χαρτιά. Μια σίγουρη επένδυση. («Αυτή είναι η Ελλάδα!», που θα έλεγε και κάποιος.)

      Οι σωτηριολογικές αναφορές των συνέδρων, έναντι του φάσματος (φαντάσματος) της επερχόμενης αντιδημοκρατική δεξιάς, υπενθύμισαν ότι ο εκδημοκρατισμός της χώρας δεν τέλειωσε ακόμη, και άρα οι αριστεροί οφείλουν να... μας ψηφίσουν. Κι αφού πρέπει να σώσουμε αυτό τον τόπο, ας βάλουμε κι άλλους... κι άλλους δικούς μας στους μηχανισμούς της διοίκησης και της εξουσίας. Και να διαχειρισθούμε κι άλλα... κι άλλα ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια. (Κι άμα παρέμβει η δικαιοσύνη, εμείς θα την κατηγορήσουμε για... δεξιά πολιτική. Κι άμα ο Ευρωπαίος επίτροπος επιβεβαιώσει τις εισαγγελικές κατηγορίες, εμείς θα επικαλεσθούμε την αμνησία του ελληνικού λαού.) 

      Ο Αραφάτ ήταν, λένε, η επιτυχία του συνεδρίου. Είναι βέβαιο, όμως, ότι με τα σημερινά μυαλά του κυβερνώντος κόμματος ο τρομοκράτης Αραφάτ της δεκαετίας του 1980 όχι μόνο απ’ έξω δεν θα περνούσε, αλλά θα παρεδίδετο αμέσως, μέσω Κένυας, στην Μοσάντ.

16/10/2001

Context 189

Εικόνες της προπαγάνδας... μπορούν να γίνουν όλες ανεξαιρέτως οι εικόνες. Μια γυναίκα με μπούρκα αλλά και μια γυναίκα χωρίς μπούρκα μπορούν να γίνουν σύμβολα καταπίεσης. Εξαρτάται πάντα από τα συμφραζόμενα, τα πρώτα και τα δεύτερα σχόλια καθώς και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Τέτοια είναι η ευθυκρισία μας και η ανεξαρτησία γνώμης!

      Αντιγράφω από την Ελευθεροτυπία (30/9/2001): Στο γερμανικό Stern (8/8/1985) και στο αμερικανικό U.S. News (23/9/1985) μια φωτογραφία δείχνει δυο αφγανές ασφαλίτισσες να κάνουν σωματικό έλεγχο για κρυμμένα όπλα σε δύο αφγανές με μπούρκα. Η εικόνα έκανε τον γύρο του κόσμου ως τεκμήριο προσβολής των ισλαμικών ηθών. Το ίδιο Ισλάμ, που στις μέρες μας δαιμονοποιείται, παρουσιάσθηκε τότε με τα ειδυλλιακά χρώματα του εξωτικού, που παραβίασαν οι διαβολεμένοι Σοβιετικοί. Κυκλοφορεί εκείνο τον καιρό ένα φυλλάδιο με τίτλο «Αφγανιστάν –  Η πάλη για την ανάκτηση της ελευθερίας» (επίσημη αμερικανική έκδοση): «Προκειμένου να διαβρώσουν (οι κομμουνιστές) το ηθικό των αφγανών εφήβων και να προσβάλουν τις ισλαμικές τους αξίες, οργανώνουν λέσχες όπου νέοι και νέες διδάσκονται ότι οι ισλαμικές αξίες στις ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι προοδευτικές.»

      Και οι πιο αθώες εικόνες γίνονται όπλα. Και τα όπλα εικόνες...   

17/10/2001

Context 190

Οι γελοιογραφίες... των ημερών έχουν την δύναμη των βαθύτερων πολιτικο-κοινωνικών αναλύσεων συμπυκνωμένη σε μια τερατόμορφη καρικατούρα, σε μια φράση, σε ένα υπονοούμενο, σε τρεις τελείες. Η πολύπτυχη πραγματικότητα, που θα απαιτούσε άπειρες σελίδες για να εξηγηθεί, αποκαλύπτεται χάρη στην αφαιρετικότητα μιας ελλειπτικής εικόνας και ενός χιούμορ (που είναι πάντα ελλειπτικό). Η αφρων πολεμική αντίδραση στο κτηνώδες τρομοκρατικό κτύπημα, η αργά-αργά ανοιγόμενη μαντεμένια πόρτα της παραφροσύνης, η υστερία για εκδίκηση (εναντίον ποιών;), το διαρκώς αμήχανο ύφος του αμερικανού προέδρου (που εξαφανίσθηκε στις κρίσιμες ώρες, απαχθείς... από την προσωπική του ασφάλεια), οι συνεχείς αλλαγές των σκοπών του πολέμου (από τον Λάντεν στην Αλ Κάϊντα, από την Αλ Κάϊντα στους Ταλιμπάν, από τους Ταλιμπάν στους αμάχους ασθενείς ενός νοσοκομείου κ.ο.κ.), όλα αυτά τυλιγμένα σε μια λιτή γραμμή. Πώς να περιγράψεις τα δεκάδες κεφάλια της λερναίας ύδρας της τρομοκρατίας, που μπορεί, πλέον, να ενδύεται ακόμη και το ένδυμα της φάρσας. Πώς να πεις σ’ αυτή την υπερδύναμη ότι ο εχθρός δεν είναι εκεί. Πώς να πεις και μερικά απλά πράγματα που οι βαθύτερες αναλύσεις θα υποτιμήσουν: την συμπληρωματικότητα της τρομοκρατίας, της απύθμενης βλακείας, του ιερού φανατισμού και των πολεμικών αντανακλαστικών των ισχυρών της γης.     

18/10/2001

Context 191

Το ζήτημα των δημοσίων κτηρίων... επανέρχεται τακτικά στην τοπική και εθνική επικαιρότητα με τα ίδια πάντα χαρακτηριστικά. Καθυστερήσεις εργολάβων, αθετήσεις συμβατικών δεσμεύσεών τους, υπερβάσεις προϋπολογισθέντων κλπ. Είναι, λένε, το αποτέλεσμα των εξωπραγματικών εκπτώσεων που επιτυγχάνει το δημόσιο στους διαγωνισμούς. Το τίμημα πληρώνεται διαφορετικά και μεταχρονολογημένα. Είναι, όμως, και κάτι που το ξέρουν όλοι οι ιδιώτες. Το ίδιο έργο γίνεται γρηγορότερο, αρτιότερο και με τα μισά χρήματα, αν είναι ιδιωτικό και όχι δημόσιο.

      Εκείνο που είναι πιο ενδεικτικό για την (μη) σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται οι δημόσιες δαπάνες για κρίσιμες δημόσιες υποδομές είναι αυτό που βγαίνει από κάτι λεπτομέρειες. Κατασκευάζεται ένα νοσοκομείο και δεν έχει προβλεφθεί, π.χ., η σε συνεργασία με το ειδικό ιατρικό προσωπικό διευθέτηση των επί μέρους κτηριακών υποδομών (π.χ. της ηλεκτρολογικής υποδομής ανάλογα με τα συγκεκριμένα ηλεκτρικά φορτία που επιβάλλονται από την ομαλή λειτουργία κάθε διαφορετικής κλινικής). Χώρια κάτι άλλες λεπτομέρειες, χωρίς τις οποίες δεν νοείται σύγχρονο νοσοκομείο (θέσεις ελικοδρομίου, στάθμευσης αυτοκινήτων κλπ).

      Κι ακούω προχθές για ένα άρτι εγκαινιασθέν σχολικό κτήριο με βασικές ελλείψεις αιθουσών. Δεν υπάρχουν υπεύθυνοι; (Μάλλον όχι!)

19/10/2001

Context 192

Μνήμη Λαζαρέτου... αύριο, στο Λαζαρέτο. Μνήμη και απόδοση οφειλόμενης τιμής για τους, ως εγκληματίες, πεσόντες πολιτικούς κρατούμενους των φυλακών της Κέρκυρας. Πριν σβήσει ακόμη το μελάνι της συμφωνίας της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945), που προέβλεπε εθνική ειρήνη και αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, χιλιάδες μηνύσεις για «ποινικά αδικήματα»κινήθηκαν εναντίον χιλιάδων αγωνιστών της εθνικής αντίστασης. Μηνυτές ήσαν οι συνεργάτες των κατακτητών Ναζί. Το ίδιο δικαστήριο, που θα δίκαζε την ουσία μιας υπόθεσης, θα αποφαινόταν και επί του χαρακτηρισμού του «αδικήματος» ως πολιτικού ή ποινικού. Συλλήβδην, οι πολιτικοί κρατούμενοι χαρακτηρίζονταν ως κοινοί ποινικοί εγκληματίες. Αυτό, εκτός της αυστηρότερης ποινής, που έφθανε συνήθως στον θάνατο, καθώς και των αυστηρότερων συνθηκών κράτησης, σήμαινε και την ηθική απαξίωση του πολιτικού κρατουμένου. Αυτός, που αρνιόταν να υποκύψει στους εκβιασμούς του καθεστώτος, στιγματιζόταν με την μομφή μιας κακουργηματικής πράξης.

      Οι εναπομείναντες αγωνιστές της εθνικής αντίστασης, θανατοποινίτες τότε, διανύουν πια αισίως την όγδοη δεκαετία της ζωής τους. Και τηρούν την υπόσχεση που έδωσαν: «Αδέρφια, όσοι ζήσουμε θα ερχόμαστε εδώ να αφήνουμε ένα λουλούδι!» Ήσαν 17, 20, 23 ή 27 χρονών παιδιά. Ένα αξιοπρεπέστερο μνημείο τούς πρέπει.          

   20/10/2001

Context 193

Οι τελετές μνήμης... κινούνται πάντα ανάμεσα σε ένα τυπικό, ψυχρό καθήκον και μια εκδήλωση με ουσιαστικό περιεχόμενο περισυλλογής για τα παρελθόντα και τα μελλούμενα. Το σωματείο ‘Λαζαρέτο’ διοργανώνει κάθε χρόνο την λιτή τελετή στο μαρτυρικό νησί. Οι τελευταίοι επιζώντες της γενιάς εκείνης, θανατοποινίτες ή ισοβίτες τότε, έρχονται, με ολοένα πιο πολλά υποβαστάγματα, αλλά με το ίδιο πάντα κουράγιο, να αφήσουν ένα λουλούδι, ένα στεφάνι στον τόπο που οι σύντροφοί τους εκτελέσθηκαν (ως κοινοί εγκληματίες) από το καθεστώς της εποχής.

      Τα μνημεία, όπως γνωρίζουμε καλώς από τα μαθητικά μας χρόνια, διατρέχουν τον κίνδυνο να περιπέσουν στην κατηγορία των ουδέτερων, ακίνδυνων συμβόλων. Χρειάζεται ένας λόγος που θα ανανεώνει το μήνυμα της αυτοθυσίας των ηρώων, κατά τον τρόπο που ο καθείς αντιλαμβάνεται την ανανέωση αυτή. Αυτό καθίσταται αναπόφευκτο, αφού δεν υπάρχει ασφαλές τεκμήριο για την σημερινή επιθυμία των εκλιπόντων αγωνιστών της εθνικής αντίστασης.

      Στο Λαζαρέτο κάθε χρόνο διεξάγεται ένας μικρός εμφύλιος (για το αν οι νεκροί ανήκουν στο έθνος του Σημίτη ή στο ΚΚΕ της Παπαρήγα), που προκαλεί οργή στις σχέσεις των παρευρισκομένων. Ακόμη κι αν ήξερα ποια πλευρά έχει δίκιο, δεν θα τόλεγα. Μην τ’ ακούσουν οι νεκροί, που δεν πέθαναν ασφαλώς για τα μικρά.

23/10/2001

Context 194

Έξι δεκαετίες μετά... είναι το ίδιο δύσκολο να γραφτεί η ιστορία ενός έπους και ενός πολέμου. Η ενθουσιώδης πανστρατιά του ελληνικού λαού οδήγησε στην ανατροπή των λογικών προβλέψεων περί μιας εύκολης ιταλικής νίκης. Παρά την επιστολή Ζαχαριάδη από την Κέρκυρα, οι κομμουνιστές κρατήθηκαν στην φυλακές και, τελικώς, παρεδόθησαν στους κατακτητές Γερμανούς και Ιταλούς.

      Στην ηγεσία του στρατεύματος υπήρχαν μόνον βασιλόφρονες, αφού μετά τα αλλεπάλληλα «δημοκρατικά» πραξικοπήματα ο δικτάτωρ Μεταξάς απεμάκρυνε όλους τους βενιζελικούς αξιωματικούς. Ήρωες του έπους (Τσολάκογλου, Κατσιμήτρος κλπ), μετά την συνθηκολόγηση, σχημάτισαν την πρώτη κυβέρνηση δωσιλόγων. Στις συνθήκες της κατοχής, λίγοι ήσαν οι αξιωματικοί του έπους που εντάχθηκαν στα δωσιλογικά Τάγματα Ασφαλείας. Πολλοί, όμως, ήσαν οι βενιζελικοί, που, χάνοντας την ευκαιρία να δοξασθούν στα αλβανικά βουνά, ανέλαβαν δράση στα Τάγματα, για να μη σκουριάσουν. Υπήρξε αυτό το αντι-έπος της συνεργασίας με τον κατακτητή. Οι συνεργάτες, μετά την απελευθέρωση, έπιασαν δουλειά υπό τις ευλογίες των ‘προστάτιδων’, διώκοντας την εθνική αντίσταση.

      Όσο για την σημαία (το θέμα των ημερών), την ίδια (γαλανόλευκη) σημαία σήκωναν τόσο η εθνική αντίσταση όσο και οι συνεργάτες των κατακτητών.      

30/10/2001

Context 195

Η εθνική αυτογνωσία... δυστυχώς δεν προάγεται δια των παρελάσεων, των εμβατηρίων, των σημαιοστολισμών, των σχολικών εορτών. (Ούτε δια των περί την σημαία συζητήσεων.) Αυτά δεν είναι κατ’ ανάγκη κακά! Τα γεγονότα, στις επετειακές εκδηλώσεις, γίνεται προσπάθεια να αποτιμηθούν αποκομμένα από τα ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά τους πλαίσια. Αυτό είναι κατ’ ανάγκη κακό!

      Αγόρια και κορίτσια, που παρελαύνουν επί τη επετείω σπουδαίων γεγονότων, γνωρίζουν καλύτερα την Ρέα από τον Δαβάκη ή τον Καραϊσκάκη. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό! Η Ρέα ζει μαζί τους, στα σπίτια τους (στις τηλεοράσεις). Ο Καραϊσκάκης κι ο Δαβάκης είναι πεθαμένοι από καιρό. Ζουν, όπως όλοι οι σπουδαίοι, σε κάτι άψυχα σχολικά βιβλία κι αποτελούν ‘εξεταστέα ύλη’. Κι όταν έρθει η ώρα γίνονται και ‘σκονάκι’. Αυτό είναι κατ’ ανάγκη κακό!

      Θα αναπτύξουμε, λοιπόν, την εθνική μας αυτογνωσία δια των παρελάσεων και των σχολικών βιβλίων; Το ερώτημα είναι υπαρκτό. Πώς η σημερινή γενιά θα συνδεθεί με τις προηγούμενές γενιές του τόπου;

      Όμως, τα παιδιά τα ξέρουν όλα! Καταλαβαίνουν πόσο οι μεγάλοι πραγματικά (δεν) ενδιαφέρονται για το ιστορικό παρελθόν το ηρωικό και το μη ηρωικό. Πόσο δεν είναι γνήσιο το ενδιαφέρον ενός που αποκόπτει (μεταφυσικά) το ηρωικό παρελθόν από το μη ηρωικό. 

31/10/2001

Context 196

Το λαλιώτειον άγος... συνίσταται όχι στο ότι ο τέως υπουργός Δημοσίων Έργων διαχειρίσθηκε δημόσιο χρήμα με μεμπτό τρόπο, αλλά στο ότι συμπεριφέρθηκε ως κοινός εκβιαστής, όταν αποτολμήθηκε ο (ομολογουμένως αυστηρός) κοινοβουλευτικός του έλεγχος. Προφανώς, ο κ. Μητσοτάκης δεν είναι η περιστερά της πολιτικής. Το να κρατάς, όμως, ένα χαρτί εναντίον του οποιουδήποτε Μητσοτάκη, επί οκτώ συναπτά χρόνια, και να το κραδαίνεις κάθε φορά που αισθάνεσαι ότι πρέπει να απολογηθείς στο πλαίσιο ενός (έστω αυστηρού) κοινοβουλευτικού ελέγχου (για το κτηματολόγιο, το αεροδρόμιο κλπ), αυτό έχει να κάνει με ήθη κοινού κατεργάρη και όχι νεωτεριστή υπουργού μιας νεωτεριστικής κυβέρνησης.

      Επί του προκειμένου, ο ευρωπαίος αρμόδιος επίτροπος κ. Μπαρνιέ, που έλεγξε την πορεία του Εθνικού Κτηματολογίου, μίλησε για «καθυστερήσεις, έλλειψη διαφάνειας και δυσλειτουργίες του Κτηματολογίου σε χρηματοδοτικό και νομικό επίπεδο». Η Ελλάδα είχε προτείνει την κτηματογράφηση 35.000 τετρ. χιλιομέτρων ως το 1999. Έχει μέχρι σήμερα, 2001, κτηματογραφήσει μόνον 8.440 τετρ. χιλιόμετρα. Προέβλεπε κόστος 45 δισ. δρχ. Το κόστος έχει ήδη φθάσει τα 95 δισ. δρχ. Όλα αυτά είναι στοιχεία που επιτρέπουν (αν δεν επιβάλλουν) ακόμη και αυστηρό κοινοβουλευτικό έλεγχο. (Χώρια η δίωξη του εισαγγελέα Γεράκη, που είναι υπόθεση της Δικαιοσύνης).

3/11/2001

Context 197

Κοσμόραμα... (ψηφιακό πλανητάριο) ιδρύεται στην Κέρκυρα, σύμφωνα με ανακοίνωση του Πανελληνίου Συνεδρίου των ερασιτεχνών αστρονόμων και αστρονομικών εταιρειών που πραγματοποιήθηκε στην πόλη της Κέρκυρας την προηγούμενη εβδομάδα. Είναι μια ιδέα της δραστήριας τοπικής Αστρονομικής Εταιρείας, που εγκολπώθηκαν, απ’ ό,τι φαίνεται, τόσο η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση όσο και ο δήμος της πόλης. (Γιατί όχι και οι υπόλοιποι δήμοι του νησιού, αφού τα παιδευτικά ωφελήματα αφορούν άπασα την νησιωτική επικράτεια.) Το Κοσμόραμα, πέραν της διδακτικής του λειτουργίας, μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης των επισκεπτών. Συνδυαζόμενο με ένα μουσείο φυσικής ιστορίας και ένα μουσείο τεχνολογίας (τα κόστη των οποίων δεν είναι απαραιτήτως απαγορευτικά), μπορεί να αποτελέσει μια τομή στα πολιτιστικά και οικονομικά πράγματα της πόλης και του νησιού. (Τα δύο μουσεία μπορούν να χρηματοδοτηθούν και από πόρους του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Πολιτισμού και να ενταχθούν στην εποπτική υποδομή της δια βίου εκπαίδευσης του 21^ου αιώνα.)

      Το Συνέδριο έκλεισε τις εργασίες του με μια ανοιχτή συζήτηση με θέμα ‘Είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;’. (Για τις ανάγκες του Context, συνεισφέρω επ’ αυτού μια παρατήρηση: Πρέπει, πρώτα, να ορίσουμε τι είναι αυτό που είναι ή δεν είναι μόνο του στο Σύμπαν. Δηλαδή, πρώτα, πώς ορίζεται η ζωή;)

7/11/2001

Context 198

Πρόσφυγες των Ιονίων Νήσων... είναι οι πρόσφυγες της Ζακύνθου. (1200 εξαθλιωμένοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά πήραν τον δρόμο της ελπίδας, ξεφεύγοντας από τον υπαρκτό παράδεισο της φίλης και συμμάχου Τουρκίας του γεωργακικού ζεϊμπέκικου. Η ελπίδα –δηλαδή το σαπιοκάραβο– άραξε κατά λάθος στην Ζάκυνθο.)

      Κι αφού, προ ολίγων μηνών, εμείς οι Κερκυραίοι δώσαμε τον υπέρ πάντων αγώνα για την συνοχή της περιφέρειας στα καλά της, ας δώσουμε τώρα και τον αγώνα για την συνοχή της περιφέρειας στις δύσκολες στιγμές της. Ας συντρέξουμε τους Ζακυνθινούς, οι οποίοι απ’ ό,τι πληροφορούμαστε ως κοινωνία περιέβαλλαν με στοργή και θαλπωρή τους ατυχείς συνανθρώπους μας. Οργανώσεις και φορείς της Ζακύνθου έχουν ανακοινώσει τις ελλείψεις σε αγαθά που αντιμετωπίζουν άμεσα (ρούχα, κουβέρτες, τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης και στοιχειώδους υγιεινής). Μπορούμε με πρωτοβουλία της νομαρχίας, των δήμων, της εκκλησίας και όλων των φορέων να συγκεντρώσουμε υλικό και χρήματα υπέρ προσφύγων της Ζακύνθου. (Ας ορισθεί ένας τόπος συγκέντρωσης των αγαθών καθώς και ένας λογαριασμός τραπέζης.)

      Μόνο με τέτοιες χειρονομίες αίρεται η βαθιά δυσπιστία μεταξύ των τοπικών κοινωνιών των Ιονίων Νήσων. Η υπόθεση της τοπικότητας και της περιφερειακότητας της κοινωνίας είναι, πρώτα απ’ όλα, υπόθεση αλληλεγγύης (αποδεικνυόμενης στην πράξη). 

8/11/2001

Context 199

Η νεοελληνική σάτιρα... ήταν το θέμα τριημέρου συνεδρίου του περιοδικού Πόρφυρας (με εξέχουσες συμμετοχές, όπως αυτή του Mario Vitti). Εκείνο που συγκρατεί κανείς από την ποικιλία των αστεϊσμών είναι η γενική φιλοπαίγμων διάθεση, το γενικό φιλοπαίγμον πνεύμα που τα περιέχει όλα: την σάτιρα, την ειρωνεία, την φάρσα, την κωμωδία, την πλάκα, το χιούμορ. Η ρίζα της λατινικής λέξης ‘σάτιρα’ – satira, satura – παραπέμπει στην ποικιλία και στο ποικίλης υποθέσεως και ποικίλων αστεϊσμών ποιητικό έργο. (Καμία σχέση με τους έλληνες τραγοπόδαρους και κερασφόρους Σάτυρους, ακολούθους του Διονύσου.)

      Υπάρχουν περίοδοι που σε ορισμένους τόπους ανθίζει το λυτρωτικό (παλιμπαιδίζον) φιλοπαίγμον πνεύμα. Ο άνθρωπος, τότε, απελευθερώνεται από τα δεσμά της συμβατικότητας, κρίνει τα πάντα, γυρνάει προς τα πίσω, κι από κει πετάγεται προς το άπιαστο μέλλον. Υπάρχουν και περίοδοι που τούτο το πνεύμα δίνει την θέση του σε μια ‘πολιτικώς ορθή’ συμπεριφορά, που αποκηρύσσει τα αστεία. Ο Ερωτόκριτος Μωραϊτης ασχολήθηκε με την αποκήρυξη του αστείου από μια καταγγελλόμενη μετανεωτερικότητα που διαρκώς αποδομεί για να μας προφυλάξει από τους επικίνδυνους μύθους. Ήταν η πιο αιχμηρή εισήγηση, γιατί έθετε ένα φλέγον ζήτημα. (Αν και οι αναφορές στον Ε. Said και στους περί αυτόν μετα-αποικιακούς κριτικούς δεν με βρήκαν σύμφωνο.)

9/11/2001

Context 200

Η πιο ξενοφοβική νεολαία... στην Ευρώπη είναι η ελληνική νεολαία, κατά το Ευρωβαρόμετρο. Και απεχθάνεται και αποστρέφεται και τους πολιτικούς, πάλι κατά το Ευρωβαρόμετρο. Προφανώς, τέτοιου είδους επίσημες καταγραφές θα έπρεπε να προβληματίζουν τους ιθύνοντες. Κάτι δεν πήγε καλά. Κάτι στράβωσε στην πορεία. 

      Η απαξίωση της πολιτικής δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο πολιτεύονται και ‘διαλέγονται’ οι πολιτικοί και τα κόμματα. Και η ξενοφοβία δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα της ουσιαστικής ανυπαρξίας πολιτικού λόγου και συλλογικότητας. Αυτά τα δύο (απαξίωση της πολιτικής και ξενοφοβία) συνδέονται ευθέως. Η ξενοφοβία γεννιέται εκεί που πεθαίνει η ουσιαστική πολιτική (η πολιτική δηλαδή που συνδέεται, αμέσως ή εμμέσως, με το αίτημα της συλλογικότητας και της βαθειάς δημοκρατίας). Εκεί, που ο λόγος φτωχαίνει και γίνεται συνθηματικός. Εκεί, το μόνο που μπορεί κάποιος/α να σκεφθεί είναι το εύκολο θύμα: ο ξένος/η. (Κι ας μη τον/την ξέρει.)

      Δεν είναι δυνατόν να δημιουργούνται ρωγμές και ρήγματα σε τοπικές κοινωνίες, καθ’ άπασαν την επικράτεια, για ένα θέμα όπως αυτό της σημαίας κατά τις εθνικές επετείους, και να νομίζουμε ότι αυτό είναι ένα παροδικό φαινόμενο, που δεν θα μας ξανασυμβεί. Τα αίτια είναι μπροστά μας (κι ας μην τα βλέπουμε!).     

10/11/2001