Context 201-220

Context 201

Πανδαισία χρωμάτων... και ήχων. Πανδαισία πνευματικών και αισθητικών ερεθισμάτων. Όπερα για μια παραστρατημένη (La Traviata). Η αιώνια πόρνη, που γίνεται θυσία όταν ερωτεύεται. Γιατί δεν γίνεται αλλιώς (τότε όπως και τώρα)! Η μεταφορά μιας εποχής και των υλικών της σε μια άλλη εποχή (χωρίς δικά της υλικά). Ό,τι γράφτηκε πριν από ενάμισι αιώνα τραγουδήθηκε και ερμηνεύθηκε μέσα σε μια κατάμεστη (για τρεις βραδιές) αίθουσα. Μέθεξη των πολλών στο μυστικό κόσμο της μουσικής του Verdi.

      Το κοινό ενθουσιάστηκε. (Η παραδιπλανή μου κυρία – μιας κάποιας ηλικίας κυρία – ήξερε απ’ έξω όλο το λιμπρέτο και το σιγοτραγουδούσε. Φαντάζομαι πολλοί κάνανε το ίδιο.) Αμέσως διατυπώθηκε και το εύλογο αίτημα.

      Αντιγράφω από την προχθεσινή Κ.Ε. : «Χωρίς περιττές τυμπανοκρουσίες, ανούσιους βερμπαλισμούς στα πολυμέσα, πομπώδεις κινήσεις εντυπωσιασμού, με απρόσκοπτη συνείδηση και γνώση του τι σημαίνει έντεχνο τραγούδι, η Δημοτική Χορωδία εξακολουθεί να μιλά, να πράττει και να μεγαλουργεί από σκηνής. Αυτόφωτα, αδιάλειπτα, συνετά, με συνέπεια. Πείσμα στην τυχάρπαστη καθημερινότητα, την σιωπή του περίγυρου, την big εξαθλίωση των κοινωνικών ανακλαστικών.»

      Αξίζει ένα τόσο μεγαλόπνοο εγχείρημα απλόχερων χορηγιών από την ίδια την πολιτεία. 

13/11/2001

Context 202

Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση... είναι ένα θέμα που διχάζει υπουργείο και εκπαιδευτικούς. Το υπουργείο επικαλείται το αυτονόητο της αξιολόγησης του έργου του. Οι εκπαιδευτικοί επικαλούνται το αυτονόητο της διαφθοράς, που υπεισέρχεται σε κάθε εν Ελλάδι προσωπική αξιολόγηση.

      Η πρώτη αλήθεια είναι ότι το υπουργικό νομοσχέδιο για την αξιολόγηση, αντί ενός ανοιχτού συστήματος αξιολόγησης, στο οποίο όλη η κοινωνία με τους θεσμούς της θα κρίνει και θα κρίνεται (σε ένα διαρκή διάλογο, σε ένα συνεχές διαλέγεσθαι), προσφεύγει σε μια ακόμη γραφειοκρατία. Η γραφειοκρατία αυτή θα τεθεί εύκολα στην υπηρεσία της εκάστοτε εξουσίας, διαμορφώνοντας στον κατ’ εξοχήν ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης υποτελείς συνειδήσεις.

      Η δεύτερη αλήθεια είναι ότι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί ουδόλως ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν τους θεσμούς εκείνους του διαρκούς διαλόγου με τους κοινωνικούς φορείς. Γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο απαιτεί κόπο, αλλά και μια αποφασιστική διακινδύνευση.

      Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: ο γράφων δεν είναι από αυτούς που (κατά την ρετρό μόδα) αναπολούν τα περασμένα ‘μεγαλεία’ της αυταρχικής, φασιστικής εκπαίδευσης των κουρεμένων σβέρκων. Δεν είναι, όμως, και υπέρ ενός αντι-αυταρχικού αλαλούμ, όπου βασιλεύει η ανευθυνότητα των πάντων (υπουργείου, πολιτικών, επιστημονικής κοινότητας, διανοουμένων, media, γονέων, καθηγητών, μαθητών).

14/11/2001

Context 203

Η υπόθεση της αξιολόγησης... στα σχολεία έχει μια μακρά προϊστορία στον τόπο μας. Ο αλήστου μνήμης επιθεωρητής υπήρξε επί δεκαετίες το εργαλείο ενός καταθλιπτικού ελέγχου του εκπαιδευτικού συστήματος. Η παιδεία γινόταν, έτσι, εκ-παίδευση (με έμφαση στην πρόθεση). Ο μαθητής εθεωρείτο ως ο άδειος σάκος, τον οποίο ο δάσκαλος, ο καθηγητής όφειλε να γεμίζει με την ‘διδακτέα ύλη’ με προκαθορισμένους ρυθμούς.

      Η παιδεία, όμως, έχει να κάνει με την ελεύθερη συνείδηση και την ελεύθερη κρίση. Δεν μπορεί να υποταχθεί σε τεϋλορικού τύπου εργοστασιακές νόρμες αξιολόγησης. Είναι κάτι παραπάνω από παραγωγή υλικών αγαθών. Σχεδόν δεν μετριέται.

      Το ερώτημα είναι αποκαλυπτικό της πολυπλοκότητας: Τι θα θεωρηθεί ως επιτυχία; Η προσαρμογή του σχολείου στην οικονομία ή η προσαρμογή της οικονομίας στο σχολείο; Από την συγκεκριμένη απάντηση που ο καθείς δίνει σ’ αυτό το ουσιώδες, διαχρονικό ερώτημα, προκύπτουν διαφορετικά συστήματα αξιολόγησης.

      Οι εκπαιδευτικοί και οι επιστημονικοί και συνδικαλιστικοί τους φορείς έχουν την ευθύνη γιατί τόσα χρόνια δεν επεξεργάσθηκαν σε βάθος ένα σχέδιο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου εν γένει. Έτσι, ώστε να μπορούν (αν όχι να μετρούν τα μη μετρήσιμα της παιδείας) να παράγουν ένα διαρκή περί την παιδεία λόγο και διάλογο. Χωρίς φόβο και πάθος και με όλα υπό κρίση.

15/11/2001

Context 204

Ζητείται σχολείο... που να μπορεί να παραβγεί στις διαπλαστικές τεχνικές του μπιγκ μπράδερ και των χιλιάδων άλλων προκλήσεων εύκολου πλουτισμού (δια των δήθεν αθώων παιχνιδιών και δήθεν αθώων επαγγελματικών ενασχολήσεων τύπου μικρούτσικου μπράδερ – στοιχηματίζω ότι ο μικρούτσικος μπράδερ ψηφίζει πασόκ).

      Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι το παλιό σχολείο ήταν ανώτερο του σημερινού. Αυτοί μάθαιναν γράμματα, ενώ σήμερα τα παιδιά δεν μαθαίνουν. Πέραν του ότι η οποιαδήποτε σύγκριση θα απέβαινε εις βάρος των τότε σχολείων (ας διαβάσουν, όσοι αμφιβάλλουν, μερικές εκθέσεις ιδεών των παλιών σχολείων), τα μεγέθη δεν είναι συγκρίσιμα. Τότε, το σχολείο είχε να παραβγεί στην φτωχική οικογένεια, το φτωχικό νοικοκυριό, την ημι-μορφωμένη εκκλησία και το εντελώς αμόρφωτο καφενείο του χωριού (ή έστω τα ταπεινά ποδοσφαιράκια). Τώρα, αμέτρητες είναι οι προκλήσεις που έχουν έτοιμη μορφή, ώστε να μη χρειάζονται την κοπιώδη μόρφωση.

      Υπάρχουν χιλιοι-δυό τρόποι να πλουτίσεις, να αποκτήσεις φήμη, παρακάμπτοντας το σχολείο. Ακόμη και το πτυχίο του πανεπιστημίου, που άνοιγε κάποτε πόρτες στους νέους, σήμερα είναι προθάλαμος ανεργίας. Άλλα είναι τα κριτήρια μπροστά μας, και τα βλέπουμε καθημερινά. Αν το παλιό σχολείο ήταν ημίφως εν μέσω σκοταδιού, το σημερινό σχολείο είναι ημίφως εν μέσω προβολέων (ενός φτηνότατου σταρ-σύστεμ) που τυφλώνουν.

16/11/2001

Context 205

Όταν ανοίγει ένα σχολείο... κλείνει μια φυλακή, μας λέει ένα σοφό ρητό. Στην Κέρκυρα συνέβη να ανοίξει ένα σχολείο (έστω μισό σχολείο, έστω μερικές σχολικές αίθουσες) και να κλείσει ένα γυμναστήριο, που μέχρι τότε στεγαζόταν στον χώρο αυτό. Τραγική σύγκρουση καθηκόντων σε μια μίζερη κατάσταση έλλειψης επαρκών χώρων που διατίθενται στην μαθητιώσα, την σπουδάζουσα και την αθλούμενη νεολαία. Το ότι ο χώρος διατέθηκε προσωρινά σε ένα αθλητικό σωματείο δεν σημαίνει ότι αυτός ο χώρος δεν επενδύθηκε με κόπο και ιδρώτα και όνειρα μικρών αθλουμένων παιδιών. Μια απερίσκεπτη απόφαση αποκάλυψε πόσο εύκολα ξεχνούμε τους ύμνους στους διακρινόμενους αθλητές και τις διακρινόμενες αθλήτριές μας.

      Παρά δίπλα, καθηγητές και φοιτητές του Ιονίου Πανεπιστημίου διαμαρτύρονται για την ανεπάρκεια χώρων. Βλέπεις φοιτητές και φοιτήτριες που κουβαλούν τις καρέκλες τους από τον ένα χώρο στον άλλο. Κι ακούς κι ένα διοικητικό υπάλληλο του Πανεπιστημίου να σου λέει: « Εμείς παίζουμε το παιγνίδι με τις καρέκλες και τους παραπάνω από τις καρέκλες παίκτες. Όποιος, όταν σταματήσει η μουσική, δεν προλάβει να καθίσει, χάνει.»

      Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που διαθέτει εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε ολυμπιακά έργα και της οποίας οι δείκτες (και κάποιοι επιτήδειοι μαζί με τους δείκτες) φαίνεται να ευημερούν.

21/10/2001

Context 206

Το μετα-Ταλιμπάν Αφγανιστάν... παραμένει, ως κοινωνία, παρά την αποχώρηση των φρικτών Ταλιμπάν, ίδιο με το προ-Ταλιμπάν Αφγανιστάν. Δηλαδή, φυλές και φύλαρχοι, που υποτάσσονται στον ένα ή τον άλλο, εκτιμώντας τον εκάστοτε ισχυρότερο ηγεμόνα. Πώς αλλιώς η Βόρεια Συμμαχία θα κατακτούσε το 80% του αφγανικού εδάφους, ενώ, μόλις λίγες ημέρες πριν, κατείχε το 20%, κι ήταν καθηλωμένη σ’ αυτό το 20% 5 χρόνια; Πώς θα γινόταν αυτό, χωρίς καν να χρειασθεί να ταξιδέψει (από ποιους δρόμους;) στα δύσβατα κακοτράχαλα οροπέδια μιας χώρας (που είναι 5 φορές η χώρα μας σε έκταση); Οι περισσότεροι φύλαρχοι, που ήταν με τους Ταλιμπάν και είναι τώρα με τους ‘Βόρειους’, ούτε καν άκουσαν, ούτε θα ακούσουν ποτέ τους για τους Δίδυμους Πύργους στην Νέα Υόρκη.  

      Η Βόρεια Συμμαχία, ένα συνοθύλευμα πολεμικών ομάδων και πολεμαρχών, που σε προγενέστερες εμφυλιοπολεμικές φάσεις καταγγέλθηκε, από διεθνείς οργανώσεις, ως διαπράξασα πρωτόγνωρες βιαιότητες, κατέστη νόμιμος συνομιλητής της Δύσης. Είναι βέβαιο ότι κάποιοι θα βαπτισθούν και μετριοπαθείς Ταλιμπάν, για να συμμετάσχουν στην νέα αφγανική κυβέρνηση.

      Θα επλανάτο πλάνη μεγάλη όποιος θεωρούσε ότι το φαινόμενο Άγρια Ανατολή (κατά το Άγρια Δύση) τελείωσε με όλα αυτά (ή έστω με την σύλληψη του τρισκατάρατου κ. Οσάμα).        

22/11/2001

Context 207

Τα πολιτικά ήθη του Δημοτικού Συμβουλίου... Κερκυραίων βαίνουν, φαίνεται, εξαχρειούμενα μέχρι του βαθμού της πλήρους κατάπτωσης. Εάν είχαμε τον στοιχειώδη σεβασμό στην γλώσσα, που μας έδωσαν (ελληνική), και η οποία βιάζεται παντοιοτρόπως στις περίφημες συνεδριάσεις του Δημ. Συμβ., θα είχαμε επέμβει ως πραγματικά αγανακτισμένοι πολίτες, κραδαίνοντες τα λάβαρα μιας άλλης παιδείας και ενός άλλου πολιτισμού (που ως Κερκυραίοι νομίζουμε ότι διαθέτουμε). (Αλήθεια, πού είναι ο σύλλογος φιλολόγων;) Στο όνομα ενός απύθμενου λαϊκισμού, μικροί πολιτικοί, ζηλώσαντες δόξαν μεγάλων πολιτικών των Αθηνών, υψώνουν τον δείκτη του χεριού προς τις μηχανές τηλεοπτικής λήψης και υβρίζουν ακατάσχετα τους πάντες και τα πάντα. Τσάμπα διαφήμιση (με λεφτά των δημοτών, μια και πληρώνονται αυτές οι τηλεοπτικές αναμεταδόσεις). Αλλά διαφήμιση τίνος πράγματος; Αν αυτά τα ήθη αντιπροσωπεύουν τα αυθεντικά ήθη των Κερκυραίων δημοτών, τότε το μέλλον μας προδιαγράφεται δυσοίωνο.

      (Ο Αντένα έκανε λάθος που διάλεξε τον Πρόδρομο για το Μπιγκ Μπράδερ; Θα μπορούσε να έχει διαλέξει το κερκυραϊκό Δημοτικό Συμβούλιο εν ώρα τακτικής συνεδρίασης; Και να ψηφίζουμε οι άλλοι αυτούς που θέλουμε να βγούνε έξω; Δεν ξέρω ποιος θα έπαιρνε τα 50 εκατομμύρια. Εκείνο που ξέρω είναι ότι τα σημερινά παιδιά του Μπιγκ Μπράδερ είναι, γλωσσικώς, κατά τι σεμνότερα.)           

23/11/2001

Context 208

Μνήμη Εβραϊκού ολοκαυτώματος... και μνημείο για τους 2000 κερκυραίους Εβραίους, που τον Ιούνιο του 1944 μαρτύρησαν στα γερμανικά στρατόπεδα της ολοκληρωτικής καταστροφής. Ένα λιτό και συνάμα επιβλητικό μνημείο στην πλατεία του Νέου Φρουρίου θα θυμίζει στις επερχόμενες γενιές την κάποτε εκεί σφύζουσα παρουσία ενός κομματιού της κοινωνίας μας. Σ’ αυτή την γειτονιά άνθρωποι άλλου θρησκεύματος μόχθησαν στην δύσκολη καθημερινότητα της εποχής. Οι φωνές των τιμώμενων απόντων δεν έλειψαν ποτέ (χάρη σ’ αυτούς που αγωνίζονται να διατηρούν την ιστορική και βιωματική μνήμη ζωντανή). Οι  φωνές ηχούν το ίδιο σήμερα όπως και τότε, εις πείσμα της μισαλλοδοξίας που από καιρού εις καιρόν παίρνει κεφάλι. Είναι οι φωνές των κερκυραίων Εβραίων, αλλά και όλων όσοι βρέθηκαν ή βρίσκονται σήμερα στην τραγική θέση των θυμάτων του άριου (ή όποιου άλλου) ρατσισμού.

      Ο Goldhagen, ένας νέος (αμερικανοεβραίος) ιστορικός, τάραξε προ καιρού τις συνειδήσεις, που θεώρησαν ότι με το δικαστήριο της Νυρεμβέργης καταδικάσθηκαν όλοι οι ένοχοι. Ένα μεγάλο μέρος της γερμανικής κοινωνίας, ακόμη και μη σχετιζόμενο με τους Ναζί, συμμετείχε στην κτηνωδία των αντισημιτικών διώξεων. Όπως είπε και ο καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου Ιωάννης Μάζης, ο καταδότης ήταν ο κύριος (ή κυρία) της διπλανής πόρτας. Σ’ αυτόν τον κύριο (ή κυρία) της διπλανής πόρτας στηρίχθηκε ο Χίτλερ.

27/11/2001

Context 209

Η πρόταση Διαμαντοπούλου... για την καθιέρωση της αγγλικής ως δεύτερης επίσημης γλώσσας της χώρας έθεσε ένα καίριο ζήτημα. Κάθε εποχή είχε την δική της lingua franca, δηλαδή την διεθνή γλώσσα που αποτελούσε, δίπλα στις τοπικές και εθνικές γλώσσες, το αναγνωρισμένο μέσον της διεθνούς επικοινωνίας. Στην ιστορία, δυο τέτοιες γλώσσες κατέκτησαν τον τίτλο αυτό: η ελληνική, κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, και η λατινική, κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Σήμερα, είτε μας αρέσει είτε όχι, η αγγλική είναι μια lingua franca. Η διαφορά της σε σχέση με τις προηγούμενες βρίσκεται στο ότι σήμερα πλάι στην αγγλική υπάρχουν άλλες καλλιεργημένες γλώσσες, που διεκδικούν με αξιώσεις πολιτισμικής υπεροχής την ισοτιμία τους με την αγγλική.  

      Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 κρατών οι εργασίες γίνονται στις 11 επίσημες γλώσσες. (Άτυπα πολλές συζητήσεις γίνονται μόνον στις 4 ή 5 μεγάλες γλώσσες.) Στην αυριανή Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 θα προστεθούν άλλες δέκα γλώσσες. Για την αποφυγή της Βαβέλ, οι 21 γλώσσες αναπόφευκτα θα χωρισθούν σε δύο κατηγορίες. (Τέτοια πρόταση ήδη έχει κατατεθεί στο ευρωκοινοβούλιο.) Η ελληνική, προφανώς (και παρά την τιμητική πρόταση των Βάσκων ευρωβουλευτών για καθιέρωση της ελληνικής ως μοναδικής επίσημης γλώσσας της Ευρωπαϊκής Ένωσης), μάλλον θα καταταγεί στην δεύτερη κατηγορία. Εκτός και αν...

28/11/2001

Context 210

Ο κλωνισμός... παρουσιάζει, καθώς φαίνεται, και γλωσσολογικό ενδιαφέρον. Ο ενιαίος κλωνισμός διαιρείται πλέον σε αναπαραγωγικό και θεραπευτικό (λες και ο θεραπευτικός δεν είναι αναπαραγωγικός, λες και έχουμε συμφωνήσει πότε αρχίζει η ζωή). Και ο κλώνος λέγεται πια ‘μάζα κυττάρων’ (λες και ο καθένας μας δεν είναι και μια μάζα κυττάρων). (Οι μετωνυμίες πάντα βοηθούν.)

      Τα ερωτήματα τίθενται, πλέον, αμείλικτα. Πρέπει να απαντήσεις, εδώ και τώρα, ως κοινωνία τι θεωρείς ζωή και τι όχι. Τι θεωρείς απλή μάζα κυττάρων και τι θεωρείς κάτι παραπάνω από απλή μάζα κυττάρων. Και, βεβαίως, να ξεχωρίσεις την θέση σου από αυτούς που ενδιαφέρονται για την αξιοπρέπεια της μάζας των κυττάρων, που θα μπορούσε ενδεχομένως να εξελιχθεί σε ζωή, ενώ αδιαφορούν παντελώς για τα δισεκατομμύρια των μαζών κυττάρων, που πεθαίνουν, λόγω ανέχειας, πριν γευθούν την χαρά της ζωής (επειδή είχαν την ατυχία να γεννηθούν π.χ. στην Αφρική, που σήμερα, μη ξεχνιόμαστε, πληρώνει στον πλούσιο Βορρά περισσότερα από όσα πληρώνεται). Εν μέσω απίστευτης χλιδής, κάποιες μάζες κυττάρων γεννιούνται και πεθαίνουν ως μάζες κυττάρων και τίποτα παραπάνω.

      Οι γενετιστές, υπάλληλοι ιδιωτικών εταιρειών (που σκοπό έχουν, πέραν της επιστημονικής δεοντολογίας, το εμπορικό κέρδος), διαβεβαιώνουν ότι θα σεβασθούν την αξιοπρέπεια της ζωής. Η ηθική, στο κάτω-κάτω, είναι κάτι πολύ εύπλαστο.

29/11/2001

Context 211

Η ΔΕΚΑ... (η κρατική επιχείρηση που – με εντολές του υπουργείου Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας – διαχειρίσθηκε μετοχές δημοσίων επιχειρήσεων) απαλλάχθηκε ευθυνών, από την κυβερνητική πλειοψηφία, για τις προεκλογικές παρεμβάσεις της στο χρηματιστήριο. (Παρά το ότι το καταστατικό της προβλέπει μόνον πωλήσεις μετοχών δημοσίων επιχειρήσεων, αυτή προέβη σε συστηματικές αγορές μετοχών.) Το ζήτημα έχει μια βαθύτατη ηθική σημασία, αποκαλυπτική μιας εξ ίσου βαθύτατης υποκρισίας. Η κυβέρνηση, που υποστηρίζει ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας, στην πράξη προώθησε ένα κράτος-χαρτοπαίκτη (και μάλιστα σε μια χαρτοπαιξία με σημαδεμένη τράπουλα).

      Οι, εκτός καταστατικού, αγορές μετοχών έφθασαν τα 400 δισ. δρχ. Οι μετοχές αυτές σήμερα αξίζουν 250 δισ. δρχ. Πέραν της άμεσης ζημίας (τετραπλάσιας της κοσκωτικής τρύπας), πολλοί ήταν αυτοί (οι ‘αρμοδίως’ ενημερωμένοι) που το πρωί αγόραζαν, για να πουλήσουν στα τελευταία 15 λεπτά της συνεδρίασης, όταν η ΔΕΚΑ αγόραζε (για να ‘διορθώσει’ τον δείκτη). Ένα παιγνίδι που παιζόταν καθημερινά μέχρι την ημέρα των εκλογών. Μετά ο δείκτης ξεφούσκωσε. Ο σκοπός είχε επιτευχθεί. (Και μόνον η εκλογική ημερομηνία, κατά την οποία η ΔΕΚΑ σταμάτησε τις παρεμβάσεις, αποδεικνύει ότι οι παρεμβάσεις δεν έγιναν για την προς το συμφέρον των επενδυτών στήριξη, αλλά για την προς το συμφέρον του πασοκ.)

1/12/2001

Context 212

 ‘Μουλέν Ρουζ’... (η ταινία του σπουδαίου αυστραλού Baz Luhrmann – κιν/φος Ορφέας) είναι ένας ύμνος στον παντοτινό έρωτα (που είναι πάντοτε μια παρεξήγηση). Στον χαρακτηριστικό, για το φιν ντε σιεκλ (το δήθεν ανέμελο τέλος του 19^ου αιώνα), χώρο του γνωστού παριζιάνικου καμπαρέ στήνεται μια παράσταση. Το φινάλε, όμως, επιφυλάσσει μια πρώτη έκπληξη για το θεατρικό κοινό της παράστασης και μια δεύτερη έκπληξη για το κινηματογραφικό κοινό (για μας δηλαδή). Ο συγγραφέας της παράστασης, επαρχιώτης ποιητής, ορμά στην σκηνή και κατακτά την ηρωίδα αρχιπόρνη. Το θεατρικό κοινό νομίζει ότι αυτό που βλέπει είναι θέατρο, και χειροκροτεί. Αυτό, όμως, είναι η πραγματική αντίδραση του επαρχιώτη ποιητή σε ένα φινάλε που του επιβλήθηκε από την επιθυμία του αντίζηλου δούκα, χρηματοδότη της παράστασης. Το κινηματογραφικό κοινό (εμείς δηλαδή) χαίρεται μαζί με το θεατρικό κοινό. Ξέρει, όμως, ότι στην σκηνή παίζεται ένα πραγματικό δράμα, μια και η ηρωίδα αρχιπόρνη πεθαίνει από φυματίωση (σαν μια άλλη Τραβιάτα). Όλα ξεκίνησαν από μια παρεξήγηση, από ένα παιγνίδι του Τουλούζ Λοτρέκ (του μποέμ ζωγράφου που συνήθιζε να κάνει τέτοια παιγνίδια). Κι όλα τελειώνουν μέσα σε μια παρεξήγηση.

      (Εξ άλλου και όλο το φιν ντε σιεκλ, ως εκρηκτικό μείγμα καλλιτεχνικών και υπόκοσμων εκφράσεων, μια παρεξήγηση ήταν. Οι ευρωπαίοι μποέμ κήρυσσαν την επανάστασή τους σε ένα καμπαρέ.) 

4/12/2001

Context 213

Κύριε αρχισυντάκτα... (φίλε Γιάννη), παρενέβητε ως μη οφείλατε στο προχθεσινό μου κείμενο και αλλοιώσατε το νόημα. Αναφερόμενος στην υπόθεση της ΔΕΚΑ, σημείωνα ότι η λειτουργία της ωφέλησε το πασοκ. Εσείς βάλατε κεφαλαία: ‘ΠΑ.ΣΟ.Κ.’. Αναφερόμουν, όμως, όχι στο ΠΑΣΟΚ ως ένα από τα μεγάλα κόμματα της πολιτικής μας ζωής (με σημαντική συνεισφορά στον εκδημοκρατισμό της χώρας), αλλά στο πασόκ ως κατάσταση που βιώνουμε κατά την τελευταία εικοσαετία και που τείνει να λάβει χαρακτηριστικά ιδιαίτερου εθνικού γνωρίσματος. Το πασόκ (όχι το ΠΑΣΟΚ) είναι συνθήκη, τρόπος ζωής, επάγγελμα, πολιτισμός, συμφέρον, διαπλοκή. Το πασόκ μπορεί να επικαλείται το ΠΑΣΟΚ στις δύσκολες στιγμές. Όμως πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα. Το ένα προβλέπεται από το σύνταγμα. Το άλλο, χωρίς να είναι αντισυνταγματικό, είναι πέραν κάθε λογικής μιας καλά λειτουργούσας πολιτείας. Αφορά μια κοινωνία ‘ημετέρων’, οι οποίοι, παρά τις κατά καιρούς μεταξύ τους συγκρούσεις, στις κρίσιμες στιγμές ομονοούν, εις βάρος όλων όσοι δεν εννοούν να ζήσουν υποταγμένοι σε μυστικούς, αδιαφανείς μηχανισμούς.

      Υπάρχει και ο χαρακτηρισμός ‘κυβερνοπασόκ’. (Νονός ο Γιάννης Τζανετάκος.) Αν και ο υπαινιγμός του μοντέρνου είναι σαφής, το κυβερνοπασόκ δεν καταφεύγει στις νέες τεχνολογίες. Του αρκούν οι παλιές συνταγές της ευνοιοκρατίας και της αναξιοκρατίας.     

5/12/2001 

Context 214

Αυτό που είπε ο κ. Γραμματικάκης... (πρόεδρος της ‘παράκλητης’ Διοικούσας Επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου) ήταν ότι τέσσερα τμήματα δεν συνιστούν πανεπιστήμιο. (Ο ίδιος ο όρος ‘πανεπιστήμιο’ προϋποθέτει περισσότερα των τεσσάρων τμημάτων. Προϋποθέτει, π.χ., την λειτουργία των τμημάτων, για τα οποία κατά καιρούς έχει γίνει λόγος, ακόμη και υπουργικός και επίσημος.) Αυτό που δεν είπε ο κ. Γραμματικάκης (και κακώς δεν το είπε) ήταν ότι ο ίδιος ο όρος ‘πανεπιστήμιο’ προϋποθέτει και το αυτοδιοίκητόν του. Η προσωρινότης τού (οσονδήποτε φωτισμένου) ετεροδιοίκητου έχει όρια, πέραν των οποίων παραβιάζεται η ίδια η ουσία του πανεπιστημίου και αποκαλύπτονται αλλότριες προθέσεις.

      Ο αγαπημένος συγγραφέας της Κόμης της Βερενίκης, συνηθισμένος στους αστρονομικούς χρόνους που πραγματεύεται, δεν αντιλαμβάνεται ότι το πανεπιστήμιο ανήκει στον μεσαίο κόσμο της νευτώνειας μηχανικής και όχι στον χωρόχρονο του καμπυλωμένου σύμπαντος. Η νευτώνεια μηχανική, μια δοκιμασμένη θεωρία στα μεσαία μεγέθη (τα ανθρώπινα δηλαδή μεγέθη μιας συνηθισμένης δημιουργικής πανεπιστημιακής ζωής και οργάνωσης), διαψεύδεται όταν δοκιμάζεται στα μεγέθη της αιώνιας προσωρινότητας (του καμπυλωμένου σύμπαντος!). (Και, από την άλλη, είναι κι αυτή η πράγματι ενοχλητική ‘ανθρωπική αρχή’, που υποτάσσει τα πάντα σε μια ενιαία λογική: Εν αρχή ην ο Λόγος, και εν τέλει το Υπουργείον.)

6/12/2001

Context 215

Η καταδίκη του κερκυραϊκού νοσοκομείου... υπό συνθήκες μιας συνοπτικής τηλεοπτικής δίκης, που αναγορεύει σε δικαστή την κυρία Παναγιωταρέα (ή τον οποιοδήποτε κύριο Χ), δεν μπορεί παρά να μας βρίσκει αντίθετους. (Διολισθαίνουμε, χωρίς να το καταλάβουμε, σε μια κατάσταση όπου θα περιττεύει η ακροαματική διαδικασία του επίσημου δικαστηρίου. Θα έχουν ήδη αποφανθεί η κυρία Παναγιωταρέα και οι επίδοξοι κατά τόπους μιμητές της.)

      Απόρησα, όμως, όσες φορές επισκέφθηκα το νομαρχιακό μας νοσοκομείο, για τα λίγα ιατρικά λάθη που διαπράττονται υπό τέτοιες φορτικές συνθήκες. Η επίσκεψη σε ένα νοσοκομείο ισοδυναμεί, ούτως ή άλλως, με ένα μαρτύριο. Υπάρχει ο πόνος του ασθενούς. Και όσο αν είναι καλή η διαχείριση του ανθρώπινου πόνου από πλευράς ενός νοσοκομείου, το μαρτύριο θα εξακολουθεί να υφίσταται. Όταν δε η διαχείριση του πόνου επαφίεται μόνο στον πατριωτισμό του γιατρού, της νοσοκόμας, του τραυματιοφορέα, της καθαρίστριας, τότε τα πράγματα γίνονται εξόχως φορτικά.

      Ξεκινώντας από την χωρίς ευαισθησία και επαγγελματισμό διακομιδή του ασθενούς, φθάνοντας στα χαοτικά εξωτερικά ιατρεία και καταλήγοντας στους άθλιους θαλάμους των οκτώ ασθενών, 16 συγγενών, 32 περαστικών και 64.000 μικροβίων, τα πράγματα είναι άκρως απογοητευτικά. Για αυτά όλα, κάποιοι έχουν ευθύνη. Και μάλιστα κάποιοι από τους καθ’ έξιν υμνολογούντες την εξουσία.

8/12/2001

Context 216

Το ‘2004’... πολύ φοβούμαι ότι θα έχει ανυπολόγιστες παράπλευρες ζημίες και στις τσέπες μας, αλλά κυρίως στην ψυχική μας ηρεμία. Πρέπει όλοι να συντονισθούμε με τους ντοπαρισμένους ρυθμούς του σύγχρονου πρωταθλητισμού. Ήδη, ασκείται ένα είδος ταλιμπανικής τρομοκρατίας ως προς μια διαστροφή βιομηχανικού ‘εθελοντισμού’.

      Έγραψε εξ Αθηνών προχθές ο συντοπίτης Αρανίτσης για την περίεργη μοντερνικότητα που βιώνουμε εσχάτως: «Πρέπει να βοηθάς στα συλλογικά εγχειρήματα, πρέπει να παραιτείσαι από την κριτική... Πρέπει να θέλεις αυτό που αποφασίσθηκε... Όσο πιο εκκωφαντικά διατυμπανίζουν οι άνθρωποι τις χαρές του εθελοντισμού, τόσο πιο έντονα διαισθάνονται ότι στην καρδιά αυτού ακριβώς του εθελοντισμού η θέληση έχει παγώσει, η διαισθαντική αγάπη για τις αληθινά επιθυμητές προκλήσεις έχει μετατραπεί σε απολίθωμα.»

      Τα έργα υποδομής του πάντιγκτον γίνονται σοβαρό θέμα συζήτησης, σε μια χώρα που δεν διαθέτει βασικές υποδομές. (Σαν κάτι Ολυμπιάδες που γίνηκαν προς συγκάλυψη και προβολή.) Τι είναι ακριβώς το πάντιγκτον, εκτός του υπουργού Πολιτισμού (που πάντως δεν πρόκειται να το παίξει), κανείς δεν γνωρίζει. Και επειδή μάθαμε και κάναμε αθλητισμό από τα μικρά μας χρόνια (πριν τον ανακαλύψει ο φανατικός ‘εθελοντής’ κ. Σαββόπουλος), θέλαμε να γράψουμε κάτι για τις υπερβολές του ‘2004’.

11/12/2001

Context 217

Η ελληνική γεωργία... έχασε από καιρό (όπως και η ελληνική βιομηχανία) το τρένο της ανάπτυξης. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, αντί, στην κρίσιμη δεκαετία του 1980, δεκαετία προσαρμογών, να αναπτύξουν την γεωργική παιδεία και έρευνα και να εκσυγχρονίσουν με κριτήρια ορθολογικά την ελληνική ύπαιθρο, στρέφοντάς την σε δυναμικές και βιώσιμες καλλιέργειες, ασχολήθηκαν με το στήσιμο κομματικών μηχανισμών ελέγχου και τις αθρόες πελατειακές προσλήψεις. Τώρα σύσσωμοι οι αγρότες, πλάϊ-πλάϊ με τους πολιτικούς υπεύθυνους της δεινής τους θέσης, δίνουν μάχες οπισθοφυλακής. Υπουργός Γεωργίας ένας πρώην πρόεδρος μιας καταχρεωμένης και εξακολουθητικά προβληματικής δευτεροβάθμιας συνεταιριστικής οργάνωσης. Και στα συλλαλητήρια, πρώτος ο ίδιος ο γραμματέας του κυβερνώντος κόμματος.

      Στην Ελλάδα, ο αγροτικός τομέας του μικρού κλήρου έπαιξε, σε όλες τις ιστορικές περιόδους, ένα ρόλο εξαρτημένο από τα εκάστοτε μεγάλα πολιτικά συμφέροντα της πόλης. Κανείς δεν φοβόταν ένα αγρότη του οποίου ο κλήρος ήταν 3 εκτάρια γης (κι αυτά διεσπαρμένα). Ένα πραγματικά ανεξάρτητο συνεταιριστικό κίνημα, με δική του άποψη για την ανάπτυξη και την πίστη, θα ήταν απειλή.

      Σήμερα, η χώρα μας, διαθέτοντας το υψηλότερο ποσοστό αγροτικού πληθυσμού, αντιμετωπίζει ένα ζήτημα που υπερβαίνει το συγκυριακό ζήτημα των τιμών και των επιδοτήσεων.

12/12/2001

Context 218

Το σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα... δεν είναι μόνον ένα ζήτημα φιλανθρωπίας. Είναι ένα βαθύτατα πολιτικό ζήτημα πλανητικών διαστάσεων. Δεν αρκεί η πρωτοβουλία (1) μιας πολιτικής νεολαίας, της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, για οικονομική στήριξη των προσφύγων, που πάντως είναι πράξη προς μεγάλο έπαινο. (Σε σύγκριση, μάλιστα, με άλλη πρωτοβουλία άλλης Νεολαίας να καλέσει, για συζήτηση(!!!), τους ήρωες του Μπιγκ Μπράδερ σε πανεπιστημιακό αμφιθέατρο, η ανωτέρω πρωτοβουλία προσλαμβάνει και διαστάσεις ποιοτικής αντιπαράθεσης.)

      Στην Κέρκυρα (2), οι άλλοτε λαλίστατοι υπέρμαχοι της συνοχής της Ιονίου Περιφέρειας (και των συμφερόντων του ιονίου ΠΕΣΥ!) εσιώπησαν στο κάλεσμα της ‘Ενημέρωσης’ να βοηθηθούν άμεσα οι πρόσφυγες της Ζακύνθου (εκλαμβανόμενοι ως πρόσφυγες της Ιονίου Περιφέρειας). (Φωτεινή εξαίρεση ο δήμος Μελιτειέων και ο κομμουνιστής του δήμαρχος.)

      Κάποιοι δυστυχείς πρόσφυγες και ξεπαγιασμένα προσφυγόπουλα, προ ημερών (3), κατέφυγαν σε εκκλησιά της Ελασσόνας. Ενεφανίσθη, τότε, ανίερο ‘χριστεπώνυμο’ πλήθος, που οργίλο (μπρος στην κάμερα) απαίτησε (και κατάφερε) την έξωση των δυστυχών, για να τελέσει -λέει- μνημόσυνο. (Και τι; Αν οι ιεράρχες έσπευσαν να αποδοκιμάσουν και εξηγήσουν στους άθεους ότι η χριστιανική μνήμη τιμάται με ένθεες πράξεις; Όχι, βεβαίως! Πού καιρός για τέτοια!)

14/12/2001

Context 219

Άγ(ρ)ιοι Τόποι... άγρια άγια Ιεροσόλυμα, άγρια Δυτική Όχθη, άγρια Γάζα, αιώνιες πόλεις, αιώνια εδάφη, ιερά χώματα, άνομες πράξεις, ματοβαμμένα χώματα, άγονη γη, εποικισμοί, κατεδαφίσεις, μίσος, προκαταλήψεις, συμφέροντα, όπλα, σφεντόνες, Ιντιφάντα, εξέγερση, ιερός πόλεμος, διαρκές ολοκαύτωμα, πίκρα, αδικία, όλοι οι θεοί των μονοθεϊστικών θρησκειών στη ίδια πατρίδα. Άνθρωποι σε απόγνωση, σε αδιέξοδο. Νεκρά Θάλασσα, θάλασσα θαυμάτων. Σπήλαια της ερήμου Νεγκέβ, που κρύβουν τα μυστικά τους για τους αρχαιολόγους και τους παλαιοντολόγους του μέλλοντος.

      Ποια είναι η λύση; Δεν υπάρχει λύση. Έτσι πιστεύουν εκατοντάδες χιλιάδες  Άραβες και Ισραηλινοί. Που πιστεύουν τα ακριβώς αντίθετα μεταξύ τους πράγματα. Και που πιστεύουν ότι τα αντίθετα των αντιθέτων είναι τόσο ανίερα, ώστε να είναι αδύνατο να τα δεχθούν ως λύση.

      Κι ο πόλεμος συνεχίζεται. Ο νικητής, σαν Ναζί, τιμωρεί δικαίους και αδίκους, οπλισμένους και αόπλους, ανυπεράσπιστα παιδιά. Κι ο ηττημένος, αδύναμος, απελπισμένος, γίνεται οπαδός μισότρελων θρησκευτικών ηγετών, που αφού μπορούν να μιλούν με τον Θεό, μπορούν και να υπόσχονται την μετά θάνατο καλύτερη ζωή στον δυστυχή οπαδό. Αρκεί στον θάνατο ο οπαδός να πάρει κι άλλους, ζωσμένος πυρομαχικά, προσευχόμενος στον καλό Θεό. (Που μάλλον θα ντρέπεται για τα καμώματά Του στους άγριους τούτους Τόπους.)     

15/12/2001

Context 220

Η φαντασία του Χειμώνα... είναι η ίδια η λεπτή γραμμή ανάμεσα στην λευκότητα του χιονιού και το ψύχος που μοιάζει θεριό ανήμερο. Τις μέρες τούτες, που βρώμικες πτυχές της πολιτικής ζωής έρχονται στην επιφάνεια, χιόνισε. Το χιόνι εξαγνίζει.

      Έγραψε προχθές στην Ελευθεροτυπία ο Αρανίτσης: «Ο Δεκέμβριος είχε κάποτε την προσοχή του στραμμένη σε τίτλους όπως ‘Το κοριτσάκι με τα σπίρτα’ ή ‘Ο μαγεμένος μύλος’... Αν τα σύννεφα στερούσαν την παρηγοριά απ’ τους ηλικιωμένους με το να κρύβουν τους οιωνούς της αιθρίας, μπορούσαν πάντως να προσφέρουν στους νέους μια θαμπή εντύπωση εσωτερικής φωταψίας για τις ονειροπολήσεις της παιδικότητας. Η βροχή, απαλά ζωγραφισμένη, ερχόταν στον κόσμο για να τον μαλακώσει, να τον κάνει πιο ευγενικό, λιγότερο βίαιο. Βυθισμένες στην υγρασία, οι αντιθέσεις άκουγαν αυτή την καταπραϋντική μονοτονία και απαντούσαν με σιωπή.»

      Τον Δεκέμβρη τον είπανε κάποτε και στρατηγό. Καμία σχέση με τους στρατηγούς–κοριούς, που εξαργυρώνουν την ευτέλειά τους με την έκδοση φτηνών βιβλίων με τίτλο «Ο βιασμός ενός κοριτσιού». Ο στρατηγός Δεκέμβρης νίκησε Ναπολέοντα, Χίτλερ και δεν χρειάσθηκε ποτέ να κρυφακούσει σαν κοινός κουτσομπόλης της γειτονιάς. Τόμπρας, Γρυλάκης, Έσελον, τρέμετε τον στρατηγό Δεκέμβρη. Το μυστήριο των Χριστουγέννων. Τα παραμύθια.

19/12/2001